മുആവിയ (റ) മഹാൻമാരായ സ്വഹാബികളിലും നീതിമാൻമാരിലും പെട്ടവരാണ്.

 ഇമാം നവവി(റ) പറയുന്നു.

മുആവിയ (റ) മഹാൻമാരായ  സ്വഹാബികളിലും നീതിമാൻമാരിലും പെട്ടവരാണ്.

وأما معاوية رضي الله عنه فهو من العدول الفضلاء ، والصحابة النجباء رضي الله عنه وأما الحروب التي جرت فكانت لكل طائفة شبهة اعتقدت تصويب أنفسها بسببها ، وكلهم عدول رضي الله عنهم ، ومتأولون في حروبهم وغيرها ، ولم يخرج شيء من ذلك أحدا منهم عن العدالة ؛ لأنهم مجتهدون اختلفوا في مسائل من محل الاجتهاد كما يختلف المجتهدون بعدهم في مسائل من الدماء وغيرها ، ولا يلزم من ذلك نقص أحد منهم .

واعلم أن سبب تلك الحروب أن القضايا كانت مشتبهة ، فلشدة اشتباهها اختلف اجتهادهم ، وصاروا ثلاثة أقسام : قسم ظهر بالاجتهاد أن الحق في هذا الطرف ، وأن مخالفه باغ ، فوجب عليهم نصرته ، وقتال الباغي عليه فيما اعتقدوه ، ففعلوا ذلك ، ولم يكن يحل لمن هذه صفته التأخر عن مساعدة إمام العدل في قتال البغاة في اعتقاد .

وقسم عكس هؤلاء ، ظهر لهم بالاجتهاد أن الحق في الطرف الآخر ، فوجب عليهم مساعدته ، وقتال الباغي عليه .

وقسم ثالث اشتبهت عليهم القضية ، وتحيروا فيها ، ولم يظهر لهم ترجيح أحد الطرفين ، فاعتزلوا الفريقين ، وكان هذا الاعتزال هو الواجب في حقهم ، لأنه لا يحل الإقدام على قتال مسلم حتى يظهر أنه مستحق لذلك ، ولو ظهر لهؤلاء رجحان أحد الطرفين ، وأن الحق معه ، لما جاز لهم التأخر عن نصرته في قتال البغاة عليه .

فكلهم معذورون رضي الله عنهم ، ولهذا اتفق أهل الحق ومن يعتد به في الإجماع على قبول شهاداتهم ورواياتهم ، وكمال عدالتهم رضي الله عنهم أجمعين .

 شرح مسلم

മുആവിയ (റ) വിശ്വസ്തരും സദ്‌വൃത്തരുമായ വ്യക്തികളിൽ പെട്ട ഒരാളായിരുന്നു, മഹാൻമാരായ സ്വഹാബികളിൽ (റ) ഒരാൾ.

നടന്ന യുദ്ധങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഓരോ വിഭാഗത്തിനും ന്യായമായ സംശയങ്ങൾ (ശുബ്ഹ) ഉണ്ടായിരുന്നു, അത് തങ്ങളാണ് ശരി എന്ന് വിശ്വസിക്കാൻ അവരെ പ്രേരിപ്പിച്ചു. അവരെല്ലാം വിശ്വസ്തരും നീതിമാന്മാരുമായിരുന്നു (അദൂൽ), അല്ലാഹു അവരിൽ പ്രീതിപ്പെടട്ടെ. അവർ യുദ്ധത്തിലായാലും മറ്റ് കാര്യങ്ങളിലായാലും അവരുടെ വ്യാഖ്യാനത്തെ (തഅ്‌വീൽ) അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് പ്രവർത്തിച്ചത്.

അതൊന്നും ആരെയും നീതിമാന്മാരുടെ നിരയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കിയില്ല, കാരണം അവർ ഇജ്തിഹാദിന് (സ്വതന്ത്രമായ ഗവേഷണം) വിധേയമായ കാര്യങ്ങളിൽ ഭിന്നിച്ച മുജ്തഹിദുകൾ (യോഗ്യതയുള്ള കർമ്മശാസ്ത്രജ്ഞർ) ആയിരുന്നു—പിന്നീടുള്ള കർമ്മശാസ്ത്രജ്ഞർ രക്തച്ചൊരിച്ചിലും മറ്റ് വിഷയങ്ങളിലും വ്യത്യാസപ്പെടുന്നതുപോലെ. അത്തരം വിയോജിപ്പുകൾ അവരിൽ ആർക്കും ഒരു കുറവും വരുത്തുന്നില്ല.

ആ യുദ്ധങ്ങൾക്ക് കാരണം വിഷയങ്ങളിലെ അവ്യക്തതയായിരുന്നു എന്ന് മനസ്സിലാക്കുക. കടുത്ത ആശയക്കുഴപ്പം കാരണം, അവരുടെ സ്വതന്ത്രമായ ഗവേഷണം വ്യത്യസ്ത നിഗമനങ്ങളിലേക്ക് അവരെ നയിച്ചു,

 അവർ മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളായി മാറി:

ഒരു വിഭാഗം, തങ്ങളുടെ ഇജ്തിഹാദിലൂടെ, സത്യം ഒരു ഭാഗത്താണെന്നും മറ്റേ ഭാഗം അതിക്രമകാരി (ബാഗി) ആണെന്നും വിശ്വസിച്ചു. അതിനാൽ, ശരിയായ ഭാഗത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുകയും തങ്ങൾ അതിക്രമകാരിയായി കണക്കാക്കുന്നവരുമായി യുദ്ധം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നത് നിർബന്ധമാണെന്ന് അവർ വിശ്വസിച്ചു. അതിനനുസരിച്ച് അവർ പ്രവർത്തിച്ചു. ഈ നിലയിലുള്ള ഒരാൾക്ക്, അവരുടെ ധാരണയനുസരിച്ച്, വിമതരുമായി യുദ്ധം ചെയ്യുന്നതിൽ നീതിമാനായ നേതാവിനെ സഹായിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിൽക്കാൻ അനുവാദമുണ്ടായിരുന്നില്ല.

രണ്ടാമത്തെ വിഭാഗം ആദ്യത്തേതിന് വിപരീതമായിരുന്നു. തങ്ങളുടെ ഇജ്തിഹാദ് അവരെ നയിച്ചത് സത്യം മറുവശത്താണെന്ന് വിശ്വസിക്കാനായിരുന്നു, അതിനാൽ ആ ഭാഗത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുകയും തങ്ങൾ അതിക്രമകാരികളായി കാണുന്നവരുമായി യുദ്ധം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നത് നിർബന്ധമാണെന്ന് അവർ കണ്ടു.

മൂന്നാമത്തെ വിഭാഗത്തിന് വിഷയം ആശയക്കുഴപ്പമുണ്ടാക്കുന്നതും അവ്യക്തവുമായിരുന്നു, ഏത് പക്ഷമാണ് കൂടുതൽ ശരിയെന്ന് നിർണ്ണയിക്കാൻ അവർക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല. അതിനാൽ അവർ ഒരു ഭാഗത്തും ചേരുന്നതിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിന്നു. അവരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഈ വിട്ടുനിൽക്കൽ ശരിയായതും നിർബന്ധവുമായ നിലപാടായിരുന്നു, കാരണം ഒരു മുസ്ലിമിനോട് യുദ്ധം ചെയ്യുന്നത് അയാൾ യുദ്ധം അർഹിക്കുന്നു എന്ന് വ്യക്തമായാൽ മാത്രമേ അനുവദനീയമാകൂ. ഒരു പക്ഷത്തിന് ശക്തമായ നിലപാടുണ്ടെന്നും സത്യം അതിനോടൊപ്പമാണെന്നും അവർക്ക് വ്യക്തമായിരുന്നെങ്കിൽ, ആ പക്ഷത്തെ അതിന്റെ എതിരാളികളുമായി യുദ്ധം ചെയ്യുന്നതിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിൽ അവർക്ക് കാലതാമസം വരുത്താൻ അനുവാദമുണ്ടാകുമായിരുന്നില്ല.

അതിനാൽ അവരെല്ലാം മാപ്പ് അർഹിക്കുന്നു, അല്ലാഹു അവരിൽ പ്രീതിപ്പെടട്ടെ. ഇതുകൊണ്ടാണ് സത്യത്തിന്റെ ആളുകളും അവരുടെ അഭിപ്രായ സമന്വയം ആധികാരികമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നവരും അവരുടെ സാക്ഷ്യങ്ങളും നിവേദനങ്ങളും സ്വീകരിക്കുന്നതിനും, അവരുടെ സത്യസന്ധതയും നീതിയും (അദാല) പൂർണ്ണമാണെന്നും സമ്മതിച്ചത്, അല്ലാഹു അവരെല്ലാവരെയും  പ്രീതിപ്പെടട്ടെ.