ഹജ്ജ് ആണ്ടനുസ്മരണമെന്ന് മൗലവിമാരും*

 🌹

*ഹജ്ജ്  ആണ്ടനുസ്മരണമെന്ന് മൗലവിമാരും*

നാദാപുരം ഖണ്ഡനത്തിൽ ഹുസൈൻ സലഫിയുടെ ചോദ്യം മക്കത്ത് ആണ്ട് നേർച്ചയുണ്ടോ? ഉത്തരം കിട്ടില്ലന്നുറപ്പിലായിരിക്കും സലഫി ചോദിച്ചത്. ഉസ്താദിനെ ഒന്ന് മുട്ടിക്കാൻ ഇത്തരം പല കുരുട്ട് ചോദ്യങ്ങളും സലഫി ചോദിച്ചിരുന്നു. എല്ലാറ്റിനും മറുപടി പറഞ്ഞു. ഈ ചോദ്യത്തിനും മറുപടി കൊടുത്തു. ആണ്ട് എന്നാൽ വർഷത്തിൽ ഒരിക്കൽ നടക്കുന്ന  അനുസ്മരണ പരിപാടിയാണല്ലോ. ഹജ്ജ് ഇബ്‌റാഹിം നബി (അ)നെയും കുടുംബത്തെയും അനുസ്മരിക്കലാണ്,അത് വർഷത്തിൽ ഒരിക്കലാണ്, അത് നടക്കുന്നത് മക്കത്ത് വെച്ചാണ്,ഹജ്ജ് നേർച്ചയാക്കാൻ പറ്റുന്ന അമലുമാണല്ലോ. സുന്നതായ ഹജ്ജ് നിർബന്ധമായി ഒരാൾ ഏറ്റെടുത്താൽ അത് നേർച്ചയുമായി. സദസ്സിന് നന്നായി ബോധ്യപ്പെട്ടു. സലഫിയുടെ അനിയായികൾ കഥയറിയാതെ ആവേശം കൊണ്ടു.

"ഇപ്പോഴിതാ മുജാഹിദുകൾക്ക് മുമ്പിൽ നാദാപുരത്തു വെച്ച് ഉത്തരം മുട്ടിയപ്പോൾ പരിശുദ്ധ ഹജ്ജ് കർമത്തെപോലും ചവിട്ടി മെതിച്ചു ആണ്ട് നേർച്ച യാക്കിയി ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കകയാണ്." 

(ഇസ്‌ലാഹ് 2007 ജനു : പേ : 15)

എന്നാൽ ഉസ്താദ് ഇത് പറയുന്നതിന്റെ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കെ. എൻ. എം ഇറക്കിയ ഹജ്ജ് - ഉംറ കർമ രീതിയും കഅബലയ ചരിത്രവും എന്ന പുസ്തകത്തിൽ ഇത് വിശദമായി പറയുന്നുണ്ട്.

"അല്ലാഹുവിന്റെ അനുഗ്രഹത്തിന് പാത്രീഭൂതരായ പ്രവാചകന്മാർ, സച്ചരിതർ, രക്തസാക്ഷികൾ തുടങ്ങിയ ശിഷ്ട ജനങ്ങളുടെ ജീവിത കഥകൾ അയവിറക്കികൊണ്ട് ഒരു സ്ഥലത്തും കാലത്തും ഒരു വമ്പിച്ച സജ്ജന സമൂഹം തടിച്ചുകൂടലാണ് ഹജ്ജ് കൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടുന്നത്.... ഹജ്ജിന്റെ അടിസ്ഥാനപരമായ ഉദ്ദേശ്യങ്ങൾ പലതാണ്. അതിൽ അതിപ്രധാനമായ ഒന്ന് ഈ സമുദായത്തിന്റെ നേതാവും സ്ഥാപകനുമായ ഖലീലുല്ലാഹി ഇബ്‌റാഹീം നബി (അ )നോടുള്ള ബന്ധം പുതുക്കലാണ്... ഹജ്ജ് ലോക മുസ്‌ലിംകളുടെ ജീവിതത്തെയും സ്ഥിതിഗതികളെയും വിലയിരുത്തുന്ന ഒരു പ്രത്യേക രൂപത്തിലുള്ള വാർഷിക സമ്മേളനം കൂടിയാണ്."

(പേജ് : 97,98)

ചുരുക്കത്തിൽ ഹജ്ജ് എന്നാൽ വഫാതായ ഇബ്‌റാഹിം നബി(അ)നോടുള്ള ബന്ധം പുതുക്കലും അവരുടെ ജീവിത കഥകൾ അയവിറക്കലും അതിനുവേണ്ടിയുള്ള വാർഷിക സമ്മേളനവുമാണ് എന്നാണ് മേൽ വാചകങ്ങളിലൂടെ മൗലവിമാർ പഠിപ്പിക്കുന്നത്. ഇതിന്റെ മലയാളത്തിലുള്ള ഒറ്റ പദമാണ്  "ആണ്ട് അനുസ്മരണം".

*✍️aboohabeeb payyoli*

ദുൽഹിജ്ജ ആദ്യപത്ത്

 : *1️⃣ അല്ലാഹു ഖുർആനിൽ സത്യപ്പെടുത്താനുപയോഗിച്ച പത്ത് രാത്രികൾ ദുൽഹിജ്ജ ആദ്യപത്ത് രാത്രികളാണോ* 🤔❓

 *Ans: അതെ, ഒട്ടനേകം* 

 *മുഫസ്സിരീങ്ങൾ അത് അടിവരയിട്ടിട്ടുണ്ട് .* ✅ 

 *● ഇബാറത്ത് ⤵️* 

 *وليال عشر" أي ليال عشر ذي الحجة وكذا قال مجاهد والسدي والكلبي، وقاله ابن عباس* 

 *تفسير القرطبي* 

 *والصواب من القول في ذلك عندنا أنها عشر الأضحي لإجماع الحجة من أهل التأويل* 

 *تفسير الطبري*

*2️⃣ ദുൽഹിജ്ജ ആദ്യ പത്ത് രാവുകളിലും പ്രത്യേകം സൂറതുൽ ഫജ്ർ ഓതൽ സുന്നത്തുണ്ടോ 🤔❓* 

 *Ans: അതെ,* 

 *ഓതുന്നവനത് പാപമോചനത്തിന്* *കാരണമാണെന്നും ,അന്ത്യനാളിൽ അവനത്* *പ്രകാശമായിത്തീരുമെന്നും മുത്ത്നബി അരുളിയിട്ടുണ്ട്. ✅* 

 *● ഇബാറത്ത് ⤵️* 

 *عن النبي صلى الله عليه وسلم من قرأ سورة الفجر في الليالي العشر غفر له ومن قرأها في سائر الأيام كانت له نورا يوم القيامة* 

 *(تفسير البيضاوي )* 

 *يسن أن يواظب علي ……..  والفجر في عشر ذي الحجة ويس والرعد عند المحتضر ووردت في كلها أحاديث غير موضوعة* 

 *(فتح المعين)*

 *3️⃣ ദുൽഹിജ്ജ ആദ്യപത്ത്* 

 *ദിനങ്ങളിൽ ആട് മാട്, ഒട്ടകങ്ങളെ* *കാണുമ്പോഴും,അവയുടെ ശബ്ദം കേൾക്കുമ്പോഴും പ്രത്യേകം  തക്ബീർ സുന്നത്തുണ്ടോ 🤔❓* 

 *Ans : തീർച്ചയായും* 

 *ويذكروا اسم الله في أيام معلومات على ما رزقهم من بهيمة الأنعام* 

 *എന്ന ആയത്തിന്റെ വെളിച്ചത്തിൽ ഇബ്നു അബ്ബാസ് തങ്ങളും,ശാഫിഈ ഇമാമടക്കമുള്ള പ്രമുഖരും അത് ഊട്ടിയുറപ്പിച്ച് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.* 

 *● ഇബാറത്ത് ⤵️* 

 *(قوله: وفي عشر ذي الحجة) معطوف على في أولى أيضا.* 

 *أي ويكبر ندبا في عشر ذي الحجة، لقوله تعالى:  (ويذكروا اسم الله في أيام معلومات على ما رزقهم من بهيمة الأنعام)  قال في الأذكار: قال ابن عباس والشافعي والجمهور: هي أيام العشر.* 

 *(قوله: أو يسمع صوتها) معطوف على يرى، أي أو يكبر حين يسمع صوت الأنعام* 

 *(ഇആനത്)*

 *1️⃣0️⃣ ഈ പത്ത്ദിനങ്ങളുടെ പത്ത് നേട്ടങ്ങൾ ഗൗസുൽ അഅ്ളം* *വിശദീകരിക്കുന്നുണ്ടല്ലോ,അവ ഏതൊക്കെയാണ്. ❓* 

 *﷽* 

  *_وقيل: من أكرم هذه الأيام العشرة_* 

   *_أكرمه الله تعالى بعشر كرامات:_* 

   *_١- البركة فى عمره،_*   

   *_٢-والزيادة فى ماله،_* 

   *_٣-والحفظ لعياله،_* 

   *_٤-والتكفير لسيئاته،_* 

   *_٥-والتضعيف لحسناته،_* 

   *_٦-والتسهيل لسكراته،_* 

   *_٧-والضياء لظلماته،_* 

   *_٨-والتثقيل لميزانه،_* 

   *_٩-والنجاة من دركاته،_* 

  *_١٠-والصعود على درجاته._* 

      *(غنية :٤٢)☝️👆🌈* 

 *Ans: _ശൈഖ് മുഹ്‌യിദ്ദീൻ അബ്ദുൽ ഖാദർ ജീലാനി (റ) പറയുന്നു:* 

 *ആരെങ്കിലും ഈ പത്ത് ദിനങ്ങളെ* *(ദുൽഹിജ്ജയിലെ ആദ്യ പത്ത് ദിനങ്ങൾ)* *ആദരിച്ചാൽ അല്ലാഹു ﷻ അവനെ പത്ത് നേട്ടങ്ങൾ കൊടുത്ത് ആദരിക്കും...✅* 

 *01)⛱️ ആയുസ്സിൽ ബറകത്തുണ്ടാവും.* 

 *02)⛱️ സമ്പത്തിൽ വർദ്ധനവുണ്ടാവും.* 

 *03)⛱️ കുടുംബത്തെ സംരക്ഷിക്കപ്പെടും.* 

 *04)⛱️ തെറ്റുകൾ പൊറുക്കപ്പെടും.* 

 *05) ⛱️നന്മകൾക്ക് ഇരട്ടി പ്രതിഫലം ലഭിക്കും.* 

 *06)⛱️ മരണവേദന ലഘൂകരിക്കപ്പെടും.* 

 *07)⛱️ നന്മതിന്മകൾ തൂക്കപ്പെടുന്ന) തുലാസിൽ നന്മകൾക്ക് തൂക്കം കൂടും.* 

 *08)⛱️ ഖബ്റിലെ ഇരുളിൽ പ്രകാശം ലഭിക്കും._* 

 *09)⛱️ പദനങ്ങളിൽ (നരകത്തിൽ) നിന്ന് രക്ഷ ലഭിക്കും.* 

 *10)⛱️ സ്ഥാനക്കയറ്റം ലഭിക്കും.* 

 *_(ഗുൻയത്ത്:_☝🏼👆*

: *9️⃣ ഈ പത്ത്ദിനങ്ങളിൽ പ്രത്യേകം ദിക്ർ,ദുആ വർദ്ധിപ്പിക്കൽ സുന്നത്തുണ്ടോ 🤔❓* 

 *Ans: ഉണ്ട്, ദുൽഹജ്ജ് ആദ്യ പത്തല്ലാത്ത മറ്റുള്ള  ദിനങ്ങളേക്കാൾ ഈ പത്ത്ദിനങ്ങൾ കൂടുതൽ സജീവമാക്കലും,ഈ ദിനങ്ങളിൽ തന്നെ അറഫഃ ദിനം കൂടുതൽ ധന്യമാക്കലും സുന്നത്താണ്. ✅* 

 *● ഇബാറത്ത് ⤵️* 

 *يستحب الإكثار من الذكر فيها زيادة على غيره ويستحب من ذلك في يوم عرفة أكثر من باقى العشر* 

 *الأذكار 1/19*

[01/07, 12:49 pm] Ustha: *1️⃣1️⃣ ആദ്യപത്തിലെ  ഓരോ നോമ്പിനും ഒരു വർഷത്തെ* *നോമ്പുകളുടെയും, നന്മകൾക്ക് എഴുന്നൂറ് മടങ്ങ്* *സൽകർമങ്ങളുടെയും  പ്രതിഫലമുണ്ടെന്നത് ശരിയാണോ❓* 

 *Ans: തീർച്ചയായും,മുത്ത്നബിയുടെ മൊഴിമുത്തിലത് കാണാം.* 

 *● ഇബാറത്ത് ⤵️* 

 *ﻋَﻦِ اﺑْﻦِ ﻋَﺒَّﺎﺱٍ، ﻗَﺎﻝَ: ﻗَﺎﻝَ ﺭَﺳُﻮﻝُ اﻟﻠﻪِ ﺻَﻠَّﻰ اﻟﻠَّﻪُ ﻋَﻠَﻴْﻪِ ﻭَﺳَﻠَّﻢَ: " ﻣَﺎ ﻣِﻦْ ﺃَﻳَّﺎﻡٍ ﺃَﻓْﻀَﻞُ ﻋِﻨْﺪَ اﻟﻠﻪِ ﻭَﻻَ اﻟْﻌَﻤَﻞُ ﻓِﻴﻬِﻦَّ ﺃَﺣَﺐُّ ﺇِﻟَﻰ اﻟﻠﻪِ ﻋَﺰَّ ﻭَﺟَﻞَّ ﻣِﻦْ ﻫَﺬِﻩِ اﻷَْﻳَّﺎﻡِ اﻟْﻌَﺸْﺮِ، ﻓَﺄَﻛْﺜِﺮُﻭا ﻓِﻴﻬِﻦَّ ﻣِﻦَ اﻟﺘَّﻬْﻠِﻴﻞِ ﻭَاﻟﺘَّﻜْﺒِﻴﺮِ، ﻓَﺈِﻧَّﻬَﺎ ﺃَﻳَّﺎﻡُ اﻟﺘَّﻬْﻠِﻴﻞِ ﻭَاﻟﺘَّﻜْﺒِﻴﺮِ ﻭَﺫِﻛْﺮِ اﻟﻠﻪِ، ﻭَﺇِﻥَّ ﺻِﻴَﺎﻡَ ﻳَﻮْﻡٍ ﻣِﻨْﻬَﺎ ﻳَﻌْﺪِﻝُ ﺑِﺼِﻴَﺎﻡِ ﺳَﻨَﺔٍ، ﻭَاﻟْﻌَﻤَﻞَ ﻓِﻴﻬِﻦَّ ﻳُﻀَﺎﻋَﻒُ ﺳَﺒْﻌﻤِﺎﺋَﺔِ ﺿِﻌْﻒٍ* 

 *(شعب الإيمان)* 

 *അല്ലാഹുവിന്റെ അടുക്കൽ* *ദുല്‍ഹിജ്ജയിലെ ആദ്യ പത്ത് ദിവസങ്ങളെക്കാൾ ശ്രേഷ്ഠമായ ദിവസങ്ങളോ കര്‍മ്മങ്ങളോ ഇല്ല. പ്രസ്തുത ദിവസങ്ങളില്‍ തഹ്‌ലീലിനെയും തക്ബീറിനെയും മറ്റു ദിക്‌റുകളെയും* *വര്‍ധിപ്പിക്കുക. അതിനുളള* *ദിവസങ്ങളാണവ. അതിലെ ഓരോ നോമ്പിനും ഒരു വർഷത്തെ* *നോമ്പുകളുടെയും, നന്മകൾക്ക് എഴുന്നൂറ് മടങ്ങ്* *സൽകർമങ്ങളുടെയും  പ്രതിഫലമുണ്ട്.*

മുത്ത് നബിﷺ* യെ കുറിച്ച് 365 ദിവസം എഴുതുന്നു...... - *01/365*

 ഡോ. മുഹമ്മദ് ഫാറൂഖ് നഈമി, *മുത്ത് നബിﷺ* യെ  കുറിച്ച് 365 ദിവസം എഴുതുന്നു......

----------------------------------------------

*01/365*

മക്കയിലെ ഉന്നത കുടുംബമാണ് ഖുറൈശ്. ഖുറൈശികളിലെ പ്രമാണിയാണ് അബ്ദുൽ മുത്വലിബ് .അദ്ദേഹത്തിന്റെ പതിമൂന്ന് ആൺമക്കളിൽ ഒരാളാണ് അബ്ദുല്ല. സുന്ദരനും സുമുഖനും സുശീലനുമായ ഒരു ചെറുപ്പക്കാരൻ. എപ്പോഴും പിതാവിനൊപ്പം തന്നെയുണ്ടാകും. കുടുംബത്തിലെന്നപോലെ മക്കക്കാർക്കെല്ലാം പ്രിയങ്കരനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. അനാവശ്യങ്ങൾ ഉറഞ്ഞുതുളളിയ സമൂഹത്തിൽ അബ്ദുല്ല വേറിട്ടു നിന്നു. അന്ധ വിശ്വാസങ്ങൾ അടക്കി വാണ കാലം പക്ഷേ ഇദ്ദേഹത്തിനതന്യമായിരുന്നു.

ന്യായമായും മക്കയിലെ തരുണികൾ ഈ യുവാവിനെ ആഗ്രഹിച്ചു. ചിലർ ആഗ്രഹം അറിയിച്ചു. മറ്റു ചിലർ നേരിട്ടു തന്നെ വിളിച്ചു പറഞ്ഞു. എന്നാൽ അബ്ദുല്ല അതൊന്നും അനുകൂലിച്ചില്ല. മോഹന വാഗ്ദാനങ്ങളോടെ ചില കുലീന വനിതകൾ അഭിലാഷം പങ്കു വച്ചു. പക്ഷേ, ഫലമുണ്ടായില്ല.

നാട്ടുനടപ്പു പ്രകാരം അബ്ദുല്ലയ്ക്ക് വിവാഹ പ്രായമായപ്പോൾ കുടുംബക്കാരും വിവാഹ അനേഷണങ്ങൾ അഭിമുഖീകരിക്കാൻ തുടങ്ങി. അതാ നല്ല ഒരു അന്വേഷണം. കുലീനനായ വഹബിന്റെ മകൾ ആമിന. കുടുബക്കാർക്ക് നന്നേ ബോധിച്ചു . എന്ത്കൊണ്ടും അബ്ദുല്ലയ്ക്ക് യോജിച്ച ഒരു പെൺകുട്ടി . പ്രഥമ ദൃഷ്ടിയിൽ തന്നെ പരസ്പരം സമ്മതമായി. 

ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വിവാഹം. നടപ്പു രീതികളിൽ നിന്ന് വിഭിന്നമായി പ്രൗഢമായിരുന്നു സദസ്സ്. വാദ്യമേളങ്ങളോ ആരവങ്ങളോ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. വധുവരന്മാരുടെ കുടുബങ്ങളിൽ നിന്ന് പ്രമുഖർ ഒത്തുകൂടി .പരസ്പരം ആദര ബഹുമാനങ്ങൾ പങ്കു വെച്ചു. വിവാഹ ഉടമ്പടി പൂർത്തിയായി.

അബ്ദുല്ലാ ആമിനാ ദമ്പതികളുടെ ദാമ്പത്യ ജീവിതം മക്കക്കാർക്ക് കൗതുകം പകർന്നു. ഇണക്കുരുവികളുടെ ഒത്തൊരുമ ആരെയും അസൂയപ്പെടുത്തി. ദമ്പതികളുടെ ജീവിത വല്ലരിയിൽ മധുനിറഞ്ഞു. ആമിന ഗർഭവതിയായി.

അപ്പോഴേക്കും മക്കയിൽ നിന്ന് കച്ചവട സംഘം പുറപ്പെടാനുളള നാളുകളായി. ഭാര്യയെ തനിച്ചാക്കി അബ്ദുല്ലയും വ്യാപാര സംഘത്തിൽ അംഗം ചേർന്നു.

വിധിക്ക് ചില നിർണയങ്ങളുണ്ട്. വിധിക്കുന്നവന് ( പടച്ചവന് ) അതിൽ

പരമാധികാരവും ലക്ഷ്യങ്ങളുമുണ്ട്.

അത് മാറ്റാൻ ആർക്കും കഴിയില്ല തന്നെ. അതെ, മടക്ക യാത്രയിൽ മദീനയിൽ (അന്നത്തെ യസ് രിബ് ) വച്ച് അബ്ദുല്ല രോഗഗ്രസ്തനായി. തുടർന്ന് പരലോകം പ്രാപിച്ചു. വിവരമറിഞ്ഞ പത്നി ദുഖം കടിച്ചിറക്കി, വിധിയോട് പൊരുത്തപ്പെട്ടു. ഒപ്പം സ്നേഹ  ഭാജനം സമ്മാനിച്ച ഗർഭത്തെ പരിപാലിച്ചു കാത്തിരുന്നു.

എ.ഡി. 571 ഏപ്രിൽ 20 തിങ്കളാഴ്ച (റബീഉൽ അവ്വൽ 12 )പ്രഭാതത്തിൽ ആമിന ഒരാൺകുഞ്ഞിന് ജന്മം നൽകി. അതായിരുന്നുമുത്തു നബി മുഹമ്മദ് സല്ലല്ലാഹു അലൈഹി വസല്ലം...... ചരിത്രത്തിന്റെ കൺമുന്നിലേക്ക് കടന്നു വന്ന തിരു ജന്മം.

തുടരും....

**

മൻത്വിഖും . പൊന്നാനി സിലബസും

 🌟🌟🌟🌟🌟 

✍️ അഷ്റഫ് സഖാഫി പള്ളിപ്പുറം 

#ഗുരുവിന്റെ_നെഞ്ചത്തല്ല

#എന്നാൽ_കളത്തിന്_പുറത്തുമല്ല 

അല്ലാഹു തആലാ വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ ഇസ്‌ലാം മതത്തെ കുറിച്ച് 

(صِرَ ٰ⁠طٌ مُّسۡتَقِیم)

'ചൊവ്വായ മാർഗ്ഗം' എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചത് പോലെ ഈ ഉത്തമ സമുദായത്തെപ്പറ്റി പറഞ്ഞത് :

(وَكَذَ ٰ⁠لِكَ جَعَلۡنَـٰكُمۡ أُمَّةࣰ وَسَطࣰا)

എന്നാണ്. മുഫസ്സിറുകൾ പലവിധത്തിലും ഇതിനെ വ്യഖ്യാനിച്ചിട്ടുണ്ട്. 'അമിതമാവലിനും കുറഞ്ഞുപോവുന്നതിനും ഇടക്കുള്ള മിതമായ വഴി തെരെഞ്ഞെടുക്കുന്നത്' - എന്ന് പൊതുവെ സംഗ്രഹിക്കാം. താൻ നല്ലവനാണ് എന്നോ ചീത്തയായി എന്നോ ഉറപ്പിക്കാൻ പാടില്ല. ആഖിറത്തിൽ രക്ഷ കിട്ടുമെന്നോ നരകാവകാശിയാണെന്നോ തീർച്ചപ്പെടുത്തരുത്. മറിച്ച് സ്വർഗ്ഗം ലഭിക്കണമെന്ന പ്രതീക്ഷയും ആഗ്രഹവും, നരകത്തിൽ കടക്കുമോ എന്ന ഭയവും - സമന്വയമായി വേണം. إفراط ഉം تفريط ഉം പാടില്ല. രണ്ടിന്റെയും ഇടക്ക് സ്ഥാനമുറപ്പിക്കണം. ഈ ശൈലി എല്ലാ മേഖലയിലും മുസ്‌ലിമിന്ന് ഉണ്ടാവേണ്ടതുണ്ട്. മതപഠന രംഗത്തെ

علم الكلام، علم المنطق

വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചില സമീപന രീതികളും നിലപാടുകളുമാണ് കുറിക്കാനുദ്ദേശിക്കുന്നത്. 

നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ദർസ്പഠനത്തിന്റെ ചരിത്രമുണ്ട് കൊച്ചു കേരളത്തിന്. രാജ്യത്തിലേക്ക് ചേർത്തി നോക്കുമ്പോൾ ചെറുതായെന്നേയുള്ളൂ. മതപരമായി മറ്റു നാടുകളേക്കാളുപരി മേന്മയുണ്ട് ഈ മണ്ണിന്. മുബ്തദിഉകൾ - നിരീശ്വരന്മാർ തുടങ്ങി പല പേരിലും കോലത്തിലുമുള്ള കപടന്മാർ എല്ലായിടത്തുമുള്ള പോലെ ഇവിടെയുമുണ്ടെങ്കിലും ഒരു മദ്ഹബിൽ നിന്നുകൊണ്ടുള്ള ഉത്തമമായ പാരമ്പര്യ സരണി ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നത് നിർവചിക്കാനാവാത്ത അനുഗ്രഹമാണ്. വിദേശികൾ സോഷ്യൽ മീഡിയകളിലും അല്ലാതെയും ഈ സുന്ദരമുഖത്തെ വാഴ്ത്തുന്നത് പതിവായിട്ടുണ്ട്. ഇതിന്റെ മുഴുവൻ ക്രെഡിറ്റും പൊന്നാനി കേന്ദ്രമായിട്ടുള്ള ദർസ് സിസ്റ്റത്തിനാണെന്ന് പറഞ്ഞാൽ തെറ്റില്ല. 

നഹ്‌വ്, സ്വർഫ് , ഫിഖ്ഹ്, അഖീദ: , തസ്വവ്വുഫ്, തഫ്സീർ, ഹദീസ് തുടങ്ങിയ ഫന്നുകളിലുള്ള കിതാബുകളടങ്ങിയതാണ് ഈ സിസ്റ്റത്തിലെ സിലബസ്സ്. സൂക്ഷ്മാലുക്കളായ അനേകം പണ്ഡിതരും ഔലിയാക്കളും ഈ സിലബസ്സിലൂടെ പഠിച്ചു വന്നവരാണ്. കാലക്രമേണ ഈ മൊഡ്യൂളുകളിൽ ചില മാറ്റങ്ങൾ അനിവാര്യമായി. പഴയത് നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട് തന്നെ, ഇൽമുൽ കലാം, മൻത്വിഖ്, ഹൻദസ: , മീഖാത്, ഹിസാബ്, അഫ്‌ലാക് തുടങ്ങി പല ഫന്നുകളും അതിലേക്ക് കൂട്ടിച്ചേർത്തായിരുന്നു പുത്തൻ സിലബസ്സിന്റെ പിറവി. പുത്തനാശയക്കാരുടെയും മറ്റു നവീന വാദികളുടെയും മുന്നിൽ മതരംഗത്തുള്ളവർക്ക് പിടിച്ചു നിൽക്കാനാവുക എന്ന വലിയ ആവശ്യമായിരുന്നു ഈ നവീകരണത്തിന്റെ പിന്നിൽ. അത് കൊണ്ട് തന്നെ പുതിയതിനെ വിമർശിക്കുകയോ പഴയതിനെ കൊച്ചാക്കുകയോ ചെയ്യേണ്ടതില്ല. പഴയതിനെ, ഫുനൂനുകൾ ഇല്ലാത്തതിന്റെ പേരിൽ നിസാരപ്പെടുത്തുന്നത് ഗൗരവവും അപകടകരവുമാണ്.

ഇൽമുൽ കലാമും മൻത്വിഖും ഒഴിച്ചുകൂടാൻ പറ്റാത്തത്: 

പരിശുദ്ധ ദീനിന്റെ ശേഷിപ്പ് ഇൽമിലൂടെയും അത് കൈമുതലാക്കിയ ഉലമാഇലൂടെയുമാണ്. ഇത് രണ്ടും ഇവിടെ ഉണ്ടായേ തീരൂ. ദീനിന്റെ നിലനിൽപിനാവശ്യമായ അറിവുകൾ ഏതെല്ലാമായിരിക്കണമെന്ന് ഇമാമുകൾ വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്. 

അല്ലാമ: ഇബ്നു ഹജർ(റ) പറയുന്നു: "നിരീശ്വര - നവീന വാദികളുടെ, ദീനിനെതിരായിട്ടുള്ള സംശയങ്ങളും തെറ്റിദ്ധാരണകളും നീക്കാനാവശ്യമായ അറിവുള്ളവർ ഇവിടെ നിലനിൽക്കേണ്ടത് സാമൂഹ്യ ബാധ്യതയാണ്. അത്തരം അറിവുകൾ ഇൽമുൽ കലാം ശരിക്ക് പഠിച്ചെങ്കിലേ കഴിയുകയുള്ളൂ...." ഇങ്ങനെ ഇൽമുൽ കലാം പഠിക്കൽ നിർബന്ധമാണെന്ന് പറഞ്ഞ ശേഷം ഇമാം ഹറമൈനി (റ) യുടെ വാക്കുകൾ അവിടെ ഉദ്ധരിക്കുന്നുണ്ട്: "മതത്തെയും അതിലുള്ളതിനെയും എതിർക്കുന്നവരുടെ വിമർശനങ്ങൾ ഫലിക്കാത്ത ഉത്തമ നൂറ്റാണ്ടിലെ ജനങ്ങളെ പോലെയായിരുന്നു ശേഷമുള്ളവരുമെങ്കിൽ, ഈ ഇൽമുൽ കലാം പഠിക്കുന്നതിനെ നാം അനുവദിക്കുമായിരുന്നില്ല. അത് കൊണ്ട് തന്നെയാണ് സുന്ദര കാലത്ത് ജീവിച്ച ഇമാം ശാഫിഈ (റ) വും മറ്റുള്ളവരും ഇത്തരം പഠനത്തെ വളരെ മോശമായി ചിത്രീകരിച്ചത്. പക്ഷേ, പുത്തനാശയക്കാരുടെ കടന്നുകയറ്റം കാരണം ഇത് ഒഴിച്ചുകൂടാൻ പറ്റാത്തതായി മാറി.."(നിഹായതുൽ മത്വ്‌ലബ്: 17/417) ഇമാം ഹറമൈനി(റ) യുടെ ഈ വാക്കിനെ ഇമാം നവവി(റ) അവരുടെ 'റൗള:' യിൽ ശരിവെച്ചതായും ഇബ്നു ഹജർ (റ) പറയുന്നു (തുഹ്ഫ: 9/214). 

അപ്പോൾ, ഇമാം നവവി(റ) മൻത്വിഖ് പഠിക്കുന്നത് വിലക്കിയെന്ന് അബ്ദുർറഹ്‌മാൻ അൽ അഖ്ള്വരി(റ) 'സുല്ലമുൽ മുറൗനഖ്' - ൽ പറഞ്ഞല്ലോ: 

وَالْخُلْفُ فِي جَوَازِ الِاشْتِغَالِ # بِهِ عَلَى ثَلَاثَةٍ أَقْوَالِ

فَابْنُ الصَّلَاحِ وَالنَّوَاوِي حَرَّمَا # وَقَالَ قَوْمٌ يَنْبَغِي أَنْ يُعْلَمَا 

അത് നിരുപാധികമല്ല എന്ന് മനസ്സിലാക്കണം. ഇമാം ഹറമൈനി(റ)യുടെ വീക്ഷണത്തിന് 'റൗള:' യിൽ അംഗീകാരം നൽകിയല്ലോ (റൗള: 10/223).

അതായത്, ശുബ്ഹാതുകളെ പ്രതിരോധിക്കാനാവശ്യമായ അളവിൽ അതിന് പ്രാപ്തരായ ആളുകൾ അതിനെ പഠിക്കണം. അത് ഫർള്വ് കിഫായ:യുമാണ് എന്നതിനെ ഇമാം നവവി (റ) ഒരിക്കലും തന്നെ എതിർക്കുന്നില്ല. ഇത് ഇബ്നു ഹജർ(റ) യുടെ വിശദീകരണത്തിൽ നിന്ന് വ്യക്തമാണ്. 

ശറഇ'ന്ന് വിരുദ്ധമായ ഫിലോസഫിയൻ തത്വങ്ങൾ അടങ്ങിയതിനാലാണ് ഇമാം  വിലക്കിയതെന്ന മറ്റൊരു ന്യായം ഇബ്നു ഹജർ (റ) തന്നെ അവിടുത്തെ 'ഇംദാദി'ൽ പറയുന്നുണ്ട്. മൻത്വിഖ് മുഹ്തറമല്ലെന്നും അത് എഴുതിയ പേപ്പർ ഉപയോഗിച്ച് നജസ് ശുദ്ധിയാക്കാമെന്ന ഇമാം നവവി (റ) യുടെ ഫത്‌വായെ ന്യായീകരിച്ചുകൊണ്ടാണിത് പറഞ്ഞത്. ഹവാശീ അൽ മദനിയ്യ: (പേ: 1/137) ൽ ഇമാം കുർദീ (റ) യും ശർവാനി (റ) അവരുടെ ഹാശിയ: (പേ: 1/178) യിലും ഇത് ഉദ്ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ വ്യാഖ്യാനം മറ്റു പലയിടത്തും കാണാം. ഈ ന്യായം, പക്ഷെ - ആവശ്യമായ അളവിൽ പഠിക്കാമെന്നതിനോട് - അത് ശറഇന്ന് വിരുദ്ധമായ ഫൽസഫ: കലർന്നതാണെങ്കിൽ പോലും - ഏറ്റുമുട്ടുന്നില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. ഇക്കാരണം കൊണ്ട് തന്നെയാണ്, ശറഇന്ന് വിരുദ്ധമായ ഫൽസഫ: കലർന്ന മൻത്വിഖും പഠിക്കാമെന്ന് ഇമാം ഹലീമീ(റ) പറഞ്ഞതെന്ന് 'ഫത്ഹുൽ മുബീനി'-(പേ:612 - ഹദീസ് നമ്പർ:36)ൽ ഇബ്നു ഹജർ(റ) വ്യക്തമാക്കിയതും. തബ്ദീൽ ഉറപ്പായ തൗറാത്, ഇൻജീൽ എന്നിവ അറിവാളന്മാർക്ക് വായിക്കാം എന്ന അനുവാദം (തുഹ്ഫ: 1/178) മേൽ പറഞ്ഞതിനെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നുമുണ്ട്. 

(അല്ലാത്തവർ വായിക്കുന്നത് കടുത്ത തെറ്റാണെന്നും പ്രസ്തുത ഭാഗത്ത് തന്നെയുണ്ട്. അറിയാൻ - പഠിക്കാൻ എന്നൊക്കെ പറഞ്ഞ്, ബിദഇകളുടെയും നിരീശ്വരന്മാരുടെയും മറ്റ് മതസ്ഥരുടെയും പുസ്തകങ്ങൾ വായിക്കുന്നതും പ്രസംഗങ്ങൾ കേൾക്കുന്നതും സാധാരണക്കാർക്ക് നിഷിദ്ധമാണെന്ന് വ്യക്തം. ഖണ്ഡിക്കാനോ തിരിച്ചടിക്കാനോ കഴിയാത്ത അൽപന്മാരും വളരെയധികം ശ്രദ്ധിക്കണം. ഈമാൻ തെറ്റിയേക്കാവുന്ന ശുബഹകൾ അതുവഴി മനസ്സിൽ കടന്നു കൂടിയാൽ, അതിന് മോചനം കിട്ടാതെ വന്നാൽ, യഥാർത്ഥ മറുപടികൾ ബുദ്ധിക്കുറവ് കൊണ്ടോ മറ്റോ മനസ്സിലാകാതിരുന്നാൽ, അവസാന നിമിഷം ഈമാനില്ലാതെ പോയാൽ.... പടച്ച റബ്ബ് കാക്കട്ടെ, ആമീൻ). 

മാത്രമല്ല, ശറഇയ്യായ ഇൽമ് മനസ്സിലാക്കാനാവശ്യമായ ആലിയ്യായ ഇൽമുകളിൽ വെച്ചേറ്റവും മുന്തിയത് മൻത്വിഖാണെന്നും, അവ മനസ്സിലാക്കിയെങ്കിലേ ഒരാളുടെ തെറ്റിദ്ധാരണകൾ നീങ്ങുകയുള്ളൂവെങ്കിൽ അത് പഠിക്കൽ അവന് നിർബന്ധമാണെന്നും മേൽ പറഞ്ഞ ഹാശിയ: കളിൽ പ്രസ്തുത ഭാഗത്ത് വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. 

പിഴച്ച വാദങ്ങളെല്ലാം ഒഴിവാക്കി ദീനീ വിശ്വാസങ്ങളോട് തീർത്തും യോജിക്കുന്നവ മാത്രം ഉൾക്കൊള്ളിച്ചു കൊണ്ടാണ് ഇന്നത്തെ സുന്നികൾ പഠിക്കുന്ന മൻത്വിഖ്. അതാണെങ്കിൽ പല മേഖലകളിൽ ആവശ്യമാണ് താനും. ഇത്തരത്തിലുള്ള മൻത്വിഖ് പഠനത്തെ ഒരിക്കലും തന്നെ ഇമാം ഇബ്നുസ്സ്വലാഹ്(റ) എതിർക്കുകയില്ലെന്ന് ഇബ്നു ഹജർ(റ) അവരുടെ വീക്ഷണത്തെ വിശദീകരിച്ചു കൊണ്ട് ഫതാവൽ കുബ്റാ (1/50) യിൽ പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇമാം ഗസ്സാലി(റ) 'മുസ്തസ്വ് ഫാ' (പേ: 1/10 ) യിലും 'അൽ മുൻഖിദ് മിനള്ള്വലാൽ' (പേ:7) ലും മൻത്വിഖ് പഠിക്കേണ്ടതു തന്നെയാണെന്ന് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. അതും ഇമാം നവവി(റ) വിലക്കിയതും തമ്മിൽ യോജിപ്പിച്ചു മനസ്സിലാക്കാവുന്നതേയുള്ളൂ എന്നും ഫതാവൽ കുബ്റായിൽ വിശദീകരിച്ചത് കാണാം. 

"لَا ثِقَةَ بِفِقْهٍ لَمْ يَتَمَنْطَق"

എന്ന ഇമാം ഗസ്സാലി(റ) വിന്റെ വാക്ക് പ്രസിദ്ധമാണ് (പേ: ). ഉത്തമ നൂറ്റാണ്ടിൽ 'മൻത്വിഖ്' പഠിക്കാഞ്ഞിട്ടും അവരുടെ അവരുടെ അറിവിന് മൂല്യക്കുറവൊന്നും ഉണ്ടായില്ലല്ലോ എന്ന് ചിന്തിക്കേണ്ടതില്ല. കാരണം "يَتَمَنْطَق" എന്ന വാക്കിനർത്ഥം 'മൻത്വിഖി'-ൽ കഴിവുള്ളവനാവുക എന്നാണ്. അത് രണ്ട് രീതിയിൽ ഉണ്ടാവാം. പ്രകൃതിയാൽ കഴിവുണ്ടാവുക, പഠിച്ചെടുക്കുക. മുജ്തഹിദുകളായ ഇമാമുമാരും അവർക്ക് മുമ്പുള്ളവരും ഒന്നാം ഗണത്തിൽ പെടും. പിൽക്കാലത്തുള്ളവർക്ക് അത് പഠിച്ചെടുക്കേണ്ടി വരും. അത്കൊണ്ട്, ശറഇയ്യായ ഇൽമിന്റെ പരിധിയിൽ തഫ്സീർ-ഹദീസ്-ഫിഖ്ഹ് എന്നിവക്ക് പുറമെ അത് മനസ്സിലാക്കാൻ അത്യാവശ്യമായ മൻത്വിഖും ഇൽമുൽ കലാമും ഉൾപെടുമെന്ന് ഇമാം ഇബ്നു ഹജർ(റ) വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട് (ഫത്ഹുൽ മുബീൻ - 612, ഹദീസ് നമ്പർ: 36). 

ചുരുക്കത്തിൽ, ഇന്ന് ദർസുകളിൽ പഠിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന 'മൻത്വിഖും' 'ഇൽമുൽ കലാമും' - പഠിക്കേണ്ടതും കാലത്തിന്റെ ആവശ്യവുമാണ്. അത്പോലെ, സംഖ്യകൾ കണക്ക് കൂട്ടുന്നതിനാവശ്യമായ 'ഇൽമുൽ ഹിസാബ്' അനന്തരസ്വത്തിന്റെ ഓഹരി വിഹിതം കണ്ടെത്താനാവശ്യമാണ്. മാസപ്പിറവി, നിസ്കാരസമയം, ഖിബ്‌ല: ദിശ തുടങ്ങിയവക്ക് വേണ്ടി 'ഇൽമുൽ ഫലകും' ആവശ്യം തന്നെ. ദീനീ നിയമങ്ങൾ പഠിക്കുന്ന കൂട്ടത്തിൽ ഇവയും കൂടി പഠിക്കേണ്ടതാണെന്ന് ഇബ്നു ഹജർ(റ) വ്യക്തമാക്കിയതാണ് (തുഹ്ഫ: 9/214). 

ഇനിയാണ് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട കാര്യം. അതായത്, മേൽപറഞ്ഞ ഫുനൂനുകളൊന്നും ഉൾക്കൊള്ളാത്ത പൊന്നാനി സിലബസിനോട്, ഇതൊക്കെ പഠിച്ചെന്ന് കരുതി - പുച്ഛഭാവം കാണിക്കരുത്. അങ്ങനെ പച്ചക്ക് എതിർപ്പ് കാണിക്കാൻ ആരും ധൈര്യപ്പെടില്ലെങ്കിലും, പരോക്ഷമായിട്ട് ആ ശൈലിയെ അവഗണിക്കാറുണ്ട്.

"മൻത്വിഖ് തിരിയാത്തവർ..." എന്ന് പുച്ഛഭാവത്തിൽ സമീപിക്കുന്നത് ഒരുദാഹരണം. 

പഴയ സിലബസ്സിൽ, അറബി ഭാഷ മനസ്സിലാക്കാൻ വേണ്ടിയുള്ള ആലിയ്യായ ഫന്നുകൾ കഴിച്ചാൽ ബാക്കി മുഴുവനും ശറഇയ്യായ ഇൽമിന്റെ സത്ത മാത്രം - ഫിഖ്‌ഹ്, അഖീദ : , തസ്വവ്വുഫ് - പഠിക്കുന്ന സുന്ദരമായ ശൈലിയാണല്ലോ. അതല്ലേ മനുഷ്യൻ കാര്യമായി പഠിക്കേണ്ടതും. മർമ്മപ്രധാനമായ കാര്യത്തിൽ മുഴുസമയവും ചിലവഴിക്കാൻ കഴിയുക എന്നത് ഏറ്റവും വലിയ ഭാഗ്യമായിട്ടല്ലേ ബുദ്ധിയുള്ളവർക്ക് കാണാനൊക്കൂ ?

മാത്രമല്ല, മുമ്പൊന്നും നമ്മുടെ നാട്ടിൽ ഈ നവീനവാദികളായ കഷ്മലന്മാരുടെ മുട്ട വിരിഞ്ഞിട്ടില്ലായിരുന്നല്ലോ. അത് കൊണ്ട് മൻത്വിഖും ഇൽമുൽ കലാമും പഠിക്കേണ്ട നിർബന്ധിതാവസ്ഥയും വന്നില്ല.

പിന്നെ, വല്ല വിവരം കെട്ടവനും രംഗത്ത് വന്നാൽ തന്നെയും തഖ്‌വ:യും സൂക്ഷ്മതയും നിറഞ്ഞ മഹാന്മാരെ ഒരു നോക്കു കണ്ടാൽ, അവരുടെ ധന്യജീവിതം ചെറിയ നിമിഷം ആസ്വദിക്കാൻ കഴിഞ്ഞാൽ തന്നെ ഇവരുടെ സംശയങ്ങളൊക്കെ തീരും. അത്ര വലിയ മഹാന്മാരല്ലേ അന്ന് നിറഞ്ഞു നിന്നിരുന്നത് !

ഇന്ന് അങ്ങനെ ഒരാളെ കാണിച്ചു കൊടുക്കാൻ ആരുണ്ട്? അത് കൊണ്ട് ജീവിത വിശുദ്ധി വളരെ കുറഞ്ഞു പോയ ഇക്കാലത്ത് സംവാദങ്ങളിലൂടെയും വാഗ്വാദങ്ങളിലൂടെയും മറുപടികൾ മനസ്സിലാക്കി കൊടുക്കേണ്ട അവസ്ഥയാണുള്ളത്. എന്ന് കരുതി ഇത്തരം ഫന്നുകൾ സിലബസ്സിൽ കൂട്ടിച്ചേർത്തവർ മഹാന്മാരല്ലെന്ന് ഇപ്പറഞ്ഞതിന് ഒരിക്കലും അർത്ഥമില്ല. തൊട്ടടുത്ത് വരാനിരിക്കുന്ന - ഇന്നത്തെ ചീഞ്ഞളിഞ്ഞ അവസ്ഥ - മുൻകൂട്ടി കണ്ടറിഞ്ഞവർ എന്ന് വേണം അവരെ കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കാൻ. 

അപ്പോൾ അന്ന് (പൊന്നാനി സിലബസ്സിൽ പഠനം നടന്നിരുന്ന ഘട്ടം ) സുന്ദരമായ കാലമായിരുന്നു - എന്ന് വന്നാൽ പ്രസ്തുത വിഷയങ്ങൾ പഠനം നടത്താതിരിക്കലാണ് വേണ്ടത് എന്ന് പറയണം. മുമ്പ് ഉദ്ധരിച്ച ഇമാം ഹറമൈനി (റ) വിന്റെ വാക്ക് ഇവിടെ ചേർത്ത് വായിക്കാം:

ﻟﻮ ﺑﻘﻲ اﻟﻨﺎﺱ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﻛﺎﻧﻮا ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻲ ﺻﻔﻮﺓ اﻹﺳﻼﻡ ﻟﻤﺎ ﺃﻭﺟﺒﻨﺎ اﻟﺘﺸﺎﻏﻞ ﺑﻪ، ﻭﺭﺑﻤﺎ ﻧﻬﻴﻨﺎ ﻋﻨﻪ. اه كما في الروضة (ص: ١٠/٢٢٣) 

ഈ ആശയത്തിലേക്ക് ഇമാം തഫ്താസാനീ(റ) ശറഹുൽ അഖാഇദിന്റെ തുടക്കത്തിൽ സൂചിപ്പിക്കുന്നുമുണ്ട്. ആവശ്യമില്ലാത്തത് ഒഴിവാക്കലാണ് വേണ്ടത് എന്ന തിരുഹദീസും ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്:

مِنْ حُسْنِ إِسْلَامِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَا لَا يَعْنِيهِ. اه رواه الترمذي.

അപ്പോൾ, ദീനിനെതിരെ തൊടുത്തു വിടുന്ന ശുബഹ:കളെ പ്രതിരോധിക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ പഠിപ്പിക്കപ്പെട്ട രക്ഷാകവചമായിട്ടാണ് മൻത്വിഖിനെയും ഇൽമുൽ കലാമിനേയും കാണേണ്ടത്. പോരാട്ടത്തിന് യാതൊരു സാഹചര്യമില്ലെങ്കിലും പടയങ്കി ധരിച്ചേ ഉറങ്ങാൻ വരേ പാടുള്ളൂ എന്ന പിടിവാശിയൊന്നും വേണ്ടതില്ല. വേനൽ കാലത്ത് മഴയും പ്രതീക്ഷിച്ച് കുട ചൂടി നടക്കേണ്ടതില്ലെന്ന്. കുട ചൂടാത്തവരെ പുച്ഛിക്കേണ്ടതുമില്ല. 

ഇങ്ങനെ അത്യാവശ്യ ഘട്ടത്ത് പഠിക്കേണ്ടി വന്ന ഇവകൾ മനസ്സിലാക്കിയെന്ന് കരുതി , ഉത്തമ കാലത്തെ പഴയ ഉലമാഇന്റെ ത്വരീഖിനെ രണ്ടാം നമ്പറായിട്ട് കാണാനൊക്കുമോ?. ഫിഖ്ഹും അഖീദ:യും മാത്രം പഠിച്ച്, അതനുസരിച്ച് ജീവിക്കുക എന്ന സലഫുസ്സ്വാലിഹീങ്ങളുടെ ഉത്തമ പാതയിലൂടെ പോകുന്നവരെ - സാധുക്കളായും ചിന്താ ശേഷി കുറഞ്ഞവരായും - ഇത്തരക്കാർ കാണുമെന്നും അത് വളരെ നീചവും വൃത്തികേടുമാണെന്നും ഇമാം അൽ അഖ്ള്വരി(റ) പറഞ്ഞത് കാണാം: 

وربما يؤثر بعض الحمقى هوسهم الاشتغال بما يعنيه من التفقه في أصول الدين وفروعه على طريق السلف الصالح والعمل بذلك، ويرى هذا الخبيث لانطماس بصيرته وطرده عن باب فضل الله تعالى إلى باب غضبه أن المشتغلين بالتفقه في دين الله تعالى العظيم الفؤاد دنيا وأخرى بلداء الطبع ناقصوا الذكاء، فما أجهل هذا الخبيث وأقبح سريرته الخ اه

(شرح أم البراهين على السنوسي- ص: ٧٢) 

ഫുനൂനുകൾ ഉൾപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടുള്ള പുത്തൻ സിലബസ് ഉദയം ചെയ്ത ഘട്ടത്തിൽ മേൽപറഞ്ഞ രൂപത്തിലെ ഒരു ഇകഴ്ത്തൽ ചിലരിൽ നിന്ന് ഉണ്ടായി. അതിന്റെ തിക്തഫലം തന്നെയാണ് കെ.എം മൗലവിക്കും എം.സി.സി കൾക്കും സംഭവിച്ചത്. തുടർന്ന് ബിദഇകളായി മാറിയതും. 

ഇവരെപ്പോലെ വിദ്യാർത്ഥി ജീവിതം നയിച്ച ശംസുൽ ഉലമാ ഖുതുബി (ഖു:സി), പക്ഷെ, ശരിയായ ആദർശത്തിൽ നിന്നും വ്യതിചലിക്കാതെ നിലകൊണ്ടു. ഇതിന്റെ കാരണം ചരിത്രങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. പൊന്നാനി വിളക്കത്തിരുന്ന് 'മുസ്‌ലിയാർ' പട്ടം സ്വീകരിച്ച് ആ സരണിയിൽ തന്നെ ദർസ് നടത്തിയിരുന്ന പോക്കർ മുസ്‌ലിയാരുടെ ( സ്വദഖതുല്ലാഹ് ഉസ്താദി(ഖു:സി)ന്റെ പിതാവ് ) യും വലിയ്യായി വാഴ്ത്തപ്പെട്ട കുറ്റൂർ കമ്മുണ്ണി മുസ്‌ലിയാരുടെ (ഖു:സി) യും ശിഷ്യത്വവും തർബിയതും കഴിഞ്ഞാണ് ഖുത്വുബി ഓർ(ഖു:സി) പുത്തൻ സിലബസുള്ള ദർസിൽ ചേർന്നത്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ പരിഷ്കൃത ചിന്ത ലവലേശം തൊട്ടുതീണ്ടിയില്ല. 

അതിനാൽ, ഇവ പഠിച്ച് വലിയ സംഭവമായി കരുതി, ഊറ്റം കൊണ്ടിട്ട് പഴയതിനെ എതിർക്കുകയോ, പുതിയതിനെ വെറും ഭൗതികമായി ചിത്രീകരിച്ച് ചെറുതാക്കുകയോ വേണ്ട. അഭ്യാസി ഗുരുക്കളുടെ നെഞ്ചത്തേക്ക് ചവിട്ടാതെ, അതേ സമയം കളത്തിന് പുറത്തു പോകാതെയും വേണം പരിശീലിക്കാൻ. അല്ലെങ്കിലും ഈ 'ഊറ്റം' കൊള്ളുന്ന സ്വഭാവം തീരെ ശരിയല്ല. സ്വന്തത്തെ പുകഴ്ത്തലാണത്. ഇതിനെ ഹദീസിൽ ആക്ഷേപിച്ചത് അറിയാമല്ലോ: 

"ثلاث مهلكات: شُح مطاع، وهوى مُتبع، وإعجاب المرء بنفسه" رواه الطبراني، وزاد البيهقي:"وهى أشدهن". 

ആ ഊറ്റം കൊള്ളൽ ആർക്കെതിരെയെല്ലാം ആകുമെന്നു കൂടി ചിന്തിക്കുന്നത് നന്ന്. വിവാഹവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ദീനീ നിയമങ്ങൾ - നികാഹ്, ഫസ്ഖ്, ത്വലാഖ് തുടങ്ങി എല്ലാം ഉൾകൊള്ളിച്ച് അറബിയിൽ ആയിരത്തിലധികം വരികളുള്ള കവിത രചിച്ചവരാണ് ഉമറുൽ ഖാളീ(റ). തട്ടാങ്കര കുട്ട്യാമു മുസ്‌ലിയാരുടെ (ഖു:സി) യും കുഞ്ഞൻ ബാവ മുസ്‌ലിയാരുടെ (ഖു:സി) യും ശിഷ്യരായ പരൂർ കുഞ്ഞഹമ്മദ് മുസ്‌ലിയാർ (ഖു:സി) ഉസ്വൂലുൽ ഹദീസ്, ഇൽമുത്ത്വിബ്ബ് തുടങ്ങി നാലോളം ഫന്നുകളിൽ അൽഫിയ്യ: രചിച്ചിട്ടുണ്ട്. പ്രാസൊപ്പിച്ച് ഭാഷാ സാഹിത്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊണ്ട് ഇത്രയധികം കവിതകൾ രചിക്കണമെങ്കിൽ അവരുടെ അറബി സാഹിത്യത്തിലെ കഴിവ് വായിച്ചെടുക്കാവുന്നതേയുള്ളൂ. ഇനിയുമുണ്ട് ഒട്ടേറെ വെളിച്ചം കാണാത്ത രചനകൾ. (നെല്ലിക്കുത്ത് മുഹമ്മദലി മുസ്‌ലിയാർ -ന:മ - അദ്ദേഹത്തിന്റെ  'മലയാളത്തിലെ മഹാരഥന്മാർ' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഇത്പോലെ ഒരു പാട് കേരളക്കരയിലെ പഴയ ഉലമാഇന്റെ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ പരിചയപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്. റിസർച്ച് ചെയ്യാനുദ്ദേശിക്കുന്ന മതവിദ്യാർത്ഥികൾ ഇതൊക്കെ പുറത്ത് കൊണ്ടുവരാൻ ശ്രമിക്കണമെന്ന് ഇടക്ക് ഉണർത്തുന്നു.) ഉത്തരേന്ത്യൻ ഉലമാ രചനകൾ വെളിച്ചം കണ്ടതും ഇവിടെയുള്ളത് പുറം ലോകമറിയാതെ പോയതും അന്നത്തെ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യമായിരുന്നു. ഏതായാലും അമൂല്യവും ബൃഹത്തുമായ അനവധി രചനകളുടെ ഉടമകൾ പൊന്നാനി ത്വരീഖിലെ കളരിയിൽ വളർന്നവരിലുണ്ടെന്ന സത്യം മറക്കരുത്. 

ഇമാമുകളുടെ കുറച്ചു കൂടി ഉദ്ധരണികൾ ഈ കുറിപ്പിൽ ചേർക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇൻശാ അല്ലാഹ് - മറ്റൊരിക്കലാകാം. 

നല്ലതിനെ വേണ്ട പോലെ മനസ്സിലാക്കാനും ഉൾക്കൊള്ളാനും അതുവഴി ഇരു ലോകത്തും വിജയിക്കാനും ഏവർക്കും റബ്ബ് ആവതാക്കട്ടെ - ആമീൻ. 

(തയ്യാറാക്കിയത് -

അബൂ ഹസന: ഊരകം)

💫  

.

നബിദിനാഘോഷം ശിർക്കാണ്

 ⚪🔵⚪

ഇനി അഞ്ചാമത്തെ ചോദ്യം : "നബിദിനാഘോഷം ശിർക്കാണ് എന്ന് ബലഹീനമായ ഒരു ഹദീസ് കൊണ്ടെങ്കിലും തെളിയിച്ചാൽ. "

മറുപടി : "നബിദിനാഘോഷം ശിർക്കാണ് എന്ന് മുജാഹിദുകൾക്ക് വാദമില്ല "

(അൽ ഇസ്‌ലാഹ് 1996

സെപ്റ്റംബർ പേജ് : 23)

ഇതും ശുദ്ധ നുണയാണ്, സുന്നികളൊക്കെ നബി ദിനമാഘോഷിക്കുന്നത് നബി(സ)യുടെ പൊരുത്തം കാംക്ഷിച്ചുകൊണ്ടാണെന്നും അത് ശിർക്കാണെന്നും മൗലവിമാർ പലതവണ എഴുതുകയും പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഈ അടുത്ത കാലത്തു പോലും ഈ ശിർക്ക് വാദം മൗലവിമാർ ഉന്നയിച്ചിട്ടുണ്ട്. മുജാഹിദ് മുഖ പത്രം ശബാബ് വാരികയിൽ നിന്ന് :"തൊണ്ണൂർ ശതമാനം ആളുകളും ബിദ്അതാകുന്ന മൗലിദ് ആഘോഷം കൊണ്ടാടുന്നത് നബി(സ)യുടെ ശുപാർശയും പൊരുത്തവും ആഗ്രഹിച്ചു കൊണ്ടാണ്, അത് ശിർക്കാണ്. "

(2019 നവംബർ 15 പേജ് : 31)

ഉസ്താദിന്റെ ചോദ്യത്തിന് നേർക്കുനേർ മറുപടിക്ക് ശ്രമിച്ചാലുണ്ടാകുന്ന പ്രയാസം മുന്നിൽ കണ്ടത് കൊണ്ടാണ് നുണ കൊണ്ട് ഓട്ടയടക്കാൻ ശ്രമിച്ചത്. 

അങ്ങനെ, മുജാഹിദിന് എതിരെ  പത്തു കോടി രൂപ ഇനാം പ്രഖ്യാപിച്ചു കൊണ്ട് പേരോട് ഉസ്താദ് ഇറക്കിയ ചോദ്യങ്ങൾ ഇന്നും തനിമയോടെ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്. മൗലവിമാർ പറഞ്ഞുനോക്കിയ മറുപടികൾ ദുർബലവും ബാലിശവുമാണെന്ന് നമുക്കല്ലാർക്കും ബോധ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. പേരോട് ഉസ്താദിന് അല്ലാഹു ആഫിയത്തും ദീർഘായുസ്സും നൽകി അനുഗ്രഹിക്കട്ടെ.. (ആമീൻ )

*✍️aboohabeeb payyoli*

ഖുതുബ : മുജാഹിദിന്റെ െവരുദ്ധ്യം

 *പേരോട് ഉസ്താദ് ( 5 )*

----------------------------------------------

*ചോദ്യം നാലും അഞ്ചും*

പത്തു കോടി രൂപ ഇനാം പ്രഖ്യാപിച്ചു കൊണ്ടുള്ള പേരോട് ഉസ്താദിന്റെ 5 ചോദ്യങ്ങളിൽ നാലിനും അഞ്ചിനും മറുപടിയായി മൗലവിമാർ എഴുതിവിട്ടത് ശുദ്ധനുണയായിരുന്നു.

നാലാമത്തെ ചോദ്യവും അതിനു മൗലവിമാർ നൽകിയ ഉത്തരവും ആദ്യം വായിക്കുക :

"ഹിജ്‌റ 1300 വരെ ലോകത്ത് ഏതെങ്കിലും ഒരു പള്ളിയിൽ ഏതെങ്കിലും ഒരു ഖത്തീബ് ഏതെങ്കിലും ഒരു ജുമുഅ ഖുതുബ അറബിയല്ലാത്ത ഭാഷയിൽ നിർവഹിച്ചതായി തെളിയിച്ചാൽ." ഇതായിരുന്നു ചോദ്യം.

മറുപടി : "കേരളത്തിൽ തന്നെ സ്വാഹാബികളുടെ കാലത്ത് പണികഴിപ്പിച്ചതെന്ന് പറയപ്പെടുന്ന കൊടുങ്ങല്ലൂരിലെ വലിയ ജുമുഅത് പള്ളിയിൽ അന്ന് തൊട്ടിന്നുവരെ മലയാളത്തിലാണ് ഖുതുബ."

(അൽ ഇസ്‌ലാഹ് 1996

സെപ്റ്റംബർ പേജ് 23)

ശുദ്ധ നുണയാണിത്. മുജാഹിദ് സ്ഥാപകൻ കെ എം മൗലവിയുടെ വരികൾ കൊണ്ട് തന്നെ ഇത് കളവാണെന്ന് നമുക്ക് ബോധ്യപ്പെടും. ജുമുഅ ഖുതുബ എന്ന പുസ്തകത്തിൽ അദ്ദേഹം എഴുന്നു :

"തീർച്ചയായും സ്വലഫു സ്സാലിഹ്കൾ അഥവാ സ്വഹാബികളോ താബിഉകളോ മതപരമായ ഖുതുബ നിർവഹിക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ അനുബന്ധങ്ങൾ പോലും പ്രാദേശിക ഭാഷയിൽ പറയുന്നതോ അർക്കാനുകൾ അറബിയിൽ പറഞ്ഞ ശേഷം പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതായോ ഏതെങ്കിലും ഒരു കിതാബിലുള്ളതായി ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ല. നബി(സ)യും സ്വലഫു സാലിഹുകളും ദീനിയ്യായ ഖുതുബകൾ അതിന്റെ റുക്‌നുകൾ തവാബിഉകൾ ഉൾപ്പെടെ അറബി ഭാഷയിലായിരുന്നു നിർവഹിച്ചിരുന്നത്."

(കെ എം മൗലവി

ജുമുഅ ഖുതുബ പേജ് :23)

കേരളത്തിൽ ആദ്യമായി അറബേതര ഭാഷയിൽ ഖുതുബ നിർവഹിക്കപ്പെട്ടത് കൊച്ചി മട്ടാഞ്ചേരി പുതിയ പള്ളിയിലായിരുന്നുവെന്നും മലയാളികൾ ആരും കയറാതിരുന്നപ്പോൾ ഉണ്ടായ പ്രയാസങ്ങളും ഉർദുക്കാരെ ഒരുമിച്ചു കൂട്ടി ഉർദുവിൽ ഖുതുബ നിർവഹിച്ചതും പൈസ കാട്ടി പാവങ്ങളെ പള്ളി കൊള്ളേ അടുപ്പിച്ച കഥയുമൊക്കെ വിശദമായി ഉമർ മൗലവി ഓർമകളുടെ തീരത്ത് എന്ന പുസ്തകത്തിൽ പറയുന്നുണ്ട്:

"പള്ളിപണിത ശേഷം ജുമുഅ തുടങ്ങി. ഹൈദരാബാദുകാരൻ മൗലവി ഉർദുവിൽ ഖുതുബ നടത്തി. ശ്രോതാക്കൾ അധികവും ഉർദു അറിയുന്ന കച്ചിന്മേൽക്കാരും ആലിയികളും ആയിരുന്നു. അവർ തന്നെ അബ്ദുള്ള ഹാജി ആദം സേട്ടുവിന്റെ സ്വാധീനത്താൽ എത്തുന്നവരും. അമ്പതിൽ താഴെ ആളുകൾ! മലയാളികൾ കയറുകയില്ല.വഹാബികളുടെ പള്ളിയിൽ പോയാൽ നിസ്കാരത്തിനു നാലോ അഞ്ചോ പേര് കാണും.പള്ളിയിൽ നമസ്കാരത്തിന് സ്ഥിരമായി ആളെയുണ്ടാക്കുവാൻ സേട്ടു സാഹിബ്‌ വളരെ ത്യാഗം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. തൃശിനാപ്പിള്ളിയിൽ നിന്നും നെയ്തുകാരായ റാവുത്തർ വിഭാഗത്തിലുള്ള മുസ്‌ലിം തൊഴിലാളി കുടുംബങ്ങളെ അദ്ദേഹം കൊച്ചിയിൽ കൊണ്ട് വന്നു.പള്ളിയുടെ പരിസരത്ത് അവർക്ക് താമസിക്കാൻ വീട് നൽകി. തങ്ങളുടെ നെയ്തു ജോലി ചെയ്യാൻ സേട്ടുവിന്റെ ചിലവിൽ നെയ്തുപകരണമായ തറി കൊടുത്തു വീടും ജോലിയും സൗജന്യം. ഒരു നിബന്ധന മാത്രം എല്ലാ വക്തിനും പള്ളിയിൽ ജമാഅത്തിന് ഹാജരുണ്ടാവണം. അങ്ങനെ സ്ഥിരമായി കുറച്ചു പേരുണ്ടായി. സേട്ടു വലിയ ധർമ്മിഷ്ടനായിരുന്നു. പാവങ്ങൾക്ക് ഉച്ചയൂണിന് ഹോട്ടലിലേക്ക് പാണ്ടിക ശാലയിൽ നിന്നും ചീട്ട് കൊടുക്കുന്ന ഏർപ്പാട് ഉണ്ടായിരുന്നു. വൈകുന്നേരം ധാരാളം ആളുകൾ വരും ചായക്കാശിനായി. ഇതെല്ലാം പാണ്ടികശാലയിൽ നിന്ന് മാറ്റി പള്ളിയിൽ നിന്നും നിസ്കാരശേഷം കൊടുക്കലാക്കി. അതുവാങ്ങാൻ വരുന്ന സാധുക്കൾ ളുഹറിനും അസറിനും പള്ളിയിലേക്കു വരാൻ തുടങ്ങി. അങ്ങനെ പകൽ പള്ളി സജീവമായി... കുറേ കാലത്തെ ഉർദു ഖുതുബക്ക് ശേഷം പിന്നീടത് മലയാളത്തിലായി."

(ഓർമകളുടെ തീരത്ത്

പേജ് : 236 - ഉമർ മൗലവി )

എന്നിട്ടാണിപ്പോൾ സ്വഹാബികളുടെ കാലത്ത് തന്നെ കേരളത്തിൽ മലയാള ഖുതുബ നടന്നു എന്ന ശുദ്ധ നുണ മൗലവിമാർ പടച്ചുവിട്ടത്.

ഖുർആൻ പാരായണം മയ്യിത്തിന് വേണ്ടി തെളിവുകൾ

 ഖുർആൻ പാരായണം മയ്യിത്തിന് വേണ്ടി തെളിവുകൾ

 باب : فى انتفاع الميت بقراءة القرأن عند قبره 

) 

__________

• أخرج أصحاب الصحاح الستة عن ابن عباس رضى الله عنهما قال : مر النبى صلى الله عليه وسلم بحائط من حيطان المدينة فسمع صوت إنسانين يعذبان فى قبرهما فقال النبى صلى الله عليه وسلم : " يعذبان ومايعذبان فى كبير . ثم قال : بلى كان أحدهما لايستتر من بوله وكان الآخر يمشى بالنميمة ثم دعا بجريدة رطبة فكسرها كسرتين فوضع على كل قبر منهما كسرة فقيل له : يارسول الله لما فعلت هذا ؟ قال صلى الله عليه وسلم " لعله أن يخفف عنهما ما لم ييبسا ؟ " .

- ففى هذا الحديث دلالة قوية على نفع القراءة للميت بشمول الرحمات النازلة لأجلها .

• يقول الإمام النووى رضى الله عنه : استحب العلماء قراءة القرآن عند القبر لهذا الحديث لأنه إذا كان يرجى التخفيف بتسبيح الجريد فتلاوة القرأن أولى .

• ويقول الإمام الخطابى رضى الله عنه : إن المعنى فى وضع الجريد الرطب أنه يسبح ما دام رطبا . فيحصل التخفيف ببركة التسبيح وعلى هذا يطرد فى كل مافيه رطوبة من الأشجار وغيرها وكذلك فيما منه بركه كالذكر وتلاوة القرأن من باب أولى اهــ .

• نقل أبو زيد الفاسى -فى باب الحج- من جواب للفقيه المحدث أبى القاسم العبدوسى : وأما القراءة على القبر فقد نص ابن رشد فى  [الأجوبة]، وابن العربي فى [ أحكام القرآن ]، والقرطبى فى [ التذكرة ] على : أن الميت ينتفع بالقراءة قرئت على القبر، أو فى البيت، أو في بلاد إلى بلاد ووهب الثواب ".

• قال ابن الحاج فى [ المدخل ] : من أراد وصول قراءته بلا خلاف فليجعل ذلك دعاء بأن يقول : " اللهم اجعل ثواب ما أقرأ إلى فلان " .

• "عمدة القاري"  [فيه دليل على استحباب تلاوة الكتاب العزيز على القبور؛ لأنه إذا كان يُرْجَى عن الميت التخفيفُ بتسبيح الشجر، فتلاوة القرآن العظيم أعظم رجاءً وبركة] اهـ.

• وقال الإمام القرطبي في "التذكرة" : [وقد استدل بعض علمائنا على قراءة القرآن على القبر بحديث العسيب الرطب الذي شقَّه النبي صلى الله عليه وآله وسلم باثنين... قالوا: ويُستفاد من هذا غرس الأشجار وقراءة القرآن على القبور، وإذا خُفِّفَ عنهم بالأشجار فكيف بقراءة الرجل المؤمن القرآن"... قال: "ولهذا استحب العلماء زيارة القبور؛ لأن القراءة والدعاء تُحْفَةُ الميت مِن زائره] اهـ.

• نقل شيخ الحنابلة الإمام موفق الدين بن قدامة الإجماعَ على ذلك في كتابه "المغني"  فقال: [ولنا: ما ذكرناه، وأنه إجماع المسلمين؛ فإنهم في كل عصر ومصر يجتمعون ويقرؤون القرآن ويهدون ثوابه إلى موتاهم من غير نكير، ولأن الحديث صح عن النبي صلى الله عليه وآله وسلم: «إن الميت يُعَذَّبُ ببكاء أهله عليه»، والله أكرم من أن يوصل عقوبة المعصية إليه ويحجب عنه المثوبة] اهـ، وكذلك

• نقل الحافظ شمس الدين بن عبد الواحد المقدسي الحنبلي الإجماع على ذلك –كما سبق-، ونقله أيضًا الشيخ العثماني في كتابه "رحمة الأمة في اختلاف الأئمة" ، ونص عبارته في ذلك: [وأجمعوا على أن الاستغفار والدعاء والصدقة والحج والعتق تنفع الميت ويصل إليه ثوابه، وقراءة القرآن عند القبر مستحبة] اهـ.

_________

ومن الآثار في ذلك عن السلف الصالح:

ما أخرجه ابن أبي شيبة في "المصنَّف" عن الإمام الشعبي رحمه الله قال: "كانَتِ الأنصارُ يقرؤون عند الميِّتِ بسورة البقرة"، وأخرجه الخلَّال في "القراءة على القبور" بلفظ: "كانت الأنصارُ إذا مات لهم مَيِّتٌ اختلفوا إلى قبره يقرؤون عنده القرآن".

وأخرج الخلَّال عن إبراهيم النخعي رحمه الله قال: لا بَأْسَ بقراءةِ القرآنِ في المقابِر، وأخرج أيضًا عن الحسن بن الصَّبَّاح الزعفراني قال: سأَلْتُ الشافعيَّ عن القراءة عند القبور، فقال: "لا بَأْسَ بِهَا"، وأخرج أيضًا عن عليِّ بن موسى الحداد قال: كنت مع أحمد بن حنبل ومحمد بن قدامة الجوهري في جنازة، فلما دُفِن الميِّتُ جلس رجلٌ ضريرٌ يقرأ عند القبر، فقال له أحمد: يا هذا! إن القراءةَ عند القبر بدعةٌ، فلما خرجنا مِن المقابر قال محمد بن قدامة لأحمد بن حنبل: يا أبا عبد الله! ما تقول في مُبَشِّرٍ الحَلَبِيِّ؟ قال: ثقة، قال –يعني أحمد–: كتبتَ عنه شيئًا؟ قال: نعم؛ أخبرني مُبَشِّرٌ عن عبد الرحمن بن العلاء بن اللجلاج عن أبيه: أنه أوصى إذا دُفِن أن يُقْرَأ عند رأسه بفاتحة البقرة وخاتمتها، وقال: سمعت ابن عمر رضي الله عنهما يوصي بذلك. فقال له أحمد: فارجع وقل للرجل يقرأ، وأخرج أيضًا عن العباس بن محمد الدُّوري أنه سأل يحيى بن معين عن القراءة على القبر، فحدَّثه بهذا الحديث.

_____________

• وقد نص أصحاب المذاهب المتبوعة على ذلك

#السادة_الحنفية 

: فجاء في "الفتاوى الهندية" على مذهب السادة الحنفية : [ويُستحب إذا دُفِن الميت أن يجلسوا ساعة عند القبر بعد الفراغ بقدر ما يُنحر جزورٌ ويقسم لحمها؛ يَتْلُونَ القرآن، ويَدْعُون للميت] اهـ، وذكر أن ذلك قول الإمام محمد بن الحسن رحمه الله، وأن مشايخ الحنفية أخذوا به.

#السادة_المالكية 

وأما السادة المالكية: فالمحققون منهم -وهو المعتمد عند متأخِّريهم- على جواز ذلك وأن ثواب القراءة يصل إلى الميت؛ ففي "حاشية العلامة الدسوقي على الشرح الكبير" : [وفي آخر نوازل ابن رشد في السؤال عن قوله تعالى: ﴿وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إلَّا مَا سَعَى﴾، قال: وإن قرأ الرجل وأهدى ثواب قراءته للميت جاز ذلك وحصل للميت أجره. اهـ. وقال ابن هلال في نوازله: الذي أفتى به ابن رشد -وذهب إليه غيرُ واحدٍ مِن أئمتنا الأندَلُسِيِّين- أن الميت ينتفع بقراءة القرآن الكريم ويصل إليه نفعه، ويحصل له أجره إذا وهب القارئ ثوابه له، وبه جرى عمل المسلمين شرقًا وغربًا ووقفوا على ذلك أوقافًا واستمر عليه الأمر منذ أزمنةٍ سالفة، ثم قال: ومن اللطائف أن عز الدين بن عبد السلام الشافعي رُئِيَ في المنام بعد موته فقيل له: ما تقول فيما كنتَ تُنكِر مِن وصول ما يُهدَى مِن قراءة القرآن للموتى؟ فقال: هيهات وجدتُ الأمر على خلاف ما كنت أظن] اهـ.

وجاء في "النوازل الصغرى" لشيخ الجماعة سيدي المهدي الوزَّاني المالكي: [وأما القراءة على القبر: فنص ابن رشد في "الأجوبة"، وابن العربي في "أحكام القرآن" له، والقرطبي في "التذكرة" على أنه ينتفع بالقراءة، أعني الميت، سواء قرأ في القبر أو قرأ في البيت] اهـ. ونقله عن كثيرين من أئمة المالكية؛ كأبي سعيد بن لُبٍّ، وابن حبيب، وابن الحاجب، واللخمي، وابن عرفة، وابن المواق، وغيرهم.

#السادة_الشافعية 

أما السادة الشافعية: فقد قال الإمام النووي في "المجموع" :  [قال أصحابنا: ويُستحب للزائر أن يُسلِّم على المقابر، ويدعو لمن يزوره ولجميع أهل المقبرة، والأفضل أن يكون السلام والدعاء بما ثبت في الحديث، ويُسْتَحَبُّ أن يقرأ من القرآن ما تيسَّر ويدعو لهم عقبها، نصَّ عليه الشافعيُّ، واتفق عليه الأصحاب] اهـ.

وقال في "الأذكار" : [ويُسْتَحَبُّ أن يقعد عنده بعد الفراغ ساعةً قدر ما يُنحر جزور ويقسم لحمها، ويشتغل القاعدون بتلاوة القرآن، والدعاء للميت، والوعظ، وحكايات أهل الخير، وأحوال الصالحين. قال الشافعي والأصحاب: يُستحب أن يقرؤوا عنده شيئًا من القرآن؛ قالوا: فإن ختموا القرآن كله كان حسنًا] اهـ.

وقال في "رياض الصالحين" : [قال الشافعي رحمه الله: ويُستحب أن يُقرأ عنده شيءٌ مِن القرآن، وإن ختموا القرآن عنده كان حسنًا] اهـ.

#السادة_الحنابلة 

كذلك السادة الحنابلة؛ صرحوا بجواز ذلك.

قال العلامة المرداوي في "الإنصاف" :  [قوله (ولا تُكره القراءة على القبر في أصح الروايتين) وهذا المذهبُ، قاله في "الفروع" وغيره، ونصَّ عليه –يعني الإمام أحمد–، قال الشارح: هذا المشهور عن أحمد، قال الخلَّال وصاحبُه: المذهب روايةٌ واحدةٌ: لا تُكره، وعليه أكثر الأصحاب؛ منهم القاضي، وجزم به في "الوجيز" وغيره، وقدَّمه في "الفروع"، و"المغني"، و"الشرح"، وابن تميم، و"الفائق"، وغيرهم]

• ما ذكره الحافظ الذهبي في "سير أعلام النبلاء"  في ترجمة أبي جعفر الهاشمي الحنبلي (ت470هـ) شيخ الحنابلة في عصره؛ قال: [ودفن إلى جانب قبر الإمام أحمد، ولزم الناس قبره مدةً حتى قيل: خُتِم على قبره عشرة آلاف ختمة] اهـ.

حتى إن الشيخ ابن تيمية رحمه الله تعالى -وهو الذي ادَّعى أن قراءة القرآن على القبر بدعةٌ مخالفًا بذلك ما عليه عمل السلف والخلف ومخالفًا جدَّه الحافظ عبد الغني بن محمد بن الخضر بن تيمية (ت639هـ) في كتابه "إهداء القُرَب إلى ساكني التُّرَب"– قد ذكر أهل السير في ترجمته أن الناس اجتمعوا لختم القرآن له على قبره وفي بيوتهم كما ذكره ابن عبد الهادي الحنبلي وغيره .

والأدلة فى هذه المسألة أكثر من أن تحصى؛ أدلة كثيرة العدد، قوية السند، عظيمة المدد .