ഇസ്ലാം:തിരു നബി ആത്മഹത്യക്ക് ശ്രമിച്ചു എന്ന് ഖുർആനിലോ

 https://youtu.be/7gYHPCRznks

https://youtu.be/7gYHPCRznks

തിരു നബി ആത്മഹത്യക്ക് ശ്രമിച്ചു എന്ന് ഖുർആനിലോ

ജബ്റാ മാശിന്റെ കളവുകൾ പിടിക്കൂടുന്നു

*അസ് ലം സഖാഫി പരപ്പനങ്ങാടി*

ഇസ്ല ലാം വിമർശനം. : തിരുനബി ആത്‌മഹത്യ െയ്തു എന്നോ

  

അഹ്ലുസ്സുന്നയുടെ ആദർശ പഠനത്തിന്  ഇസ്ലാമിക് ഗ്ലോബൽ വോയ്സ് ബ്ലോഗ് ഉപയോഗപ്പെടുത്തുക

http://islamicglobalvoice.blogspot.com/

h

ചോദ്യം

*വഹയ് നിലച്ചപ്പോൾ നബി ﷺ

 മല യുടെ മുകളിൽ കയറി താഴോട്ട് ചാടാൻ വിചാരിച്ചിരു ന്നുവെന്ന് ഹദീസിൽ കാണുന്നുണ്ടല്ലോ ?*

. ഇമാം ബുഖാരി ( റ ) സുഹ്രി ( റ ) യെ ഉദ്ധരിച്ച് സ്വഹീഹിൽ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിങ്ങനെ   വഹ്യ് നിലച്ചുപോയി . തന്നിമിത്തം നമുക്ക് ലഭിച്ച വിവരമനുസിച്ച് നബി ( ﷺ

 ) ദുഃഖിതരായി . മലമുകളിൽ നിന്ന് താഴോട്ട് ചാടാനായി പലപ്പോഴും നബി (ﷺ ) പുറപ്പെട്ടു . താഴോട്ട് ചാടാൻ വേണ്ടി മലമുകളിൽ നബി (ﷺ  ) എത്തുമ്പോഴെല്ലാം ജിബ്രീൽ ( അ ) പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു ഇപ്രകാരം പറയും : “ ഓ മുഹമ്മദ് നിശ്ചയം താങ്കൾ സത്യമായും അല്ലാഹുവിന്റെ റസൂലാണ് " . തന്നിമിത്തം നബി ( ﷺ) യുടെ മനസ്സ് സമാധാനിക്കുകയും തിരിച്ചുപോരുകയും ചെയ്യും . വഹ്യ് ഏറെ പിന്തിയാൽ വീണ്ടും നബി ( ﷺ:) അങ്ങനെ ചെയ്യും . മലമുകളിലെ  എത്തിയാൽ ജിബ്രീൽ ( അ ) പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് നേരത്തെ പറഞ്ഞത് പോലുള്ളത് പറയുകയും ചെയ്യും " . ( ബുഖാരി : 6487 ) 

 നബി (  ) ആത്മഹത്യയ്ക്ക് ശ്രമിച്ചിരു ന്നുവെന്നല്ലേ ഇതിനർത്ഥം ?

മറുപടി.

മആദല്ലാഹ് ! ഒരിക്കലുമല്ല . ജിബ്രീലി ( അ ) നെ കാണാനുള്ള അതിയായ ആഗ്രഹമു ള്ളതുകൊണ്ടും വഹ്യ് പിന്തിയതിലുള്ള പ്രയാസം കൊണ്ടുമായിരുന്നു നബി  അപ്രകാരം ചെയ്തിരുന്നതെന്ന് ഹദീസിൽ നിന്നു തന്നെ സുതരാം വ്യക്തമാണല്ലോ . മനഃപ്രയാസവും ടെൻഷനുമുണ്ടാകുമ്പോൾ സമാധാനവും സന്തോഷവും ലഭിക്കുന്നതിനായി ഇറങ്ങി നടക്കുന്നതും ഓടുന്നതും ചാടുന്നതുമെല്ലാം സർവ്വസാധാരണമാണല്ലോ . നബി   ﷺ ക്ക് പ്രയാസമുണ്ടാകാൻ കാര ണം വഹ്യ് നിലച്ചുപോയതാണെന്ന് പറഞ്ഞല്ലോ . അതിനാൽ ജിബ്രീലി ( അ ) നെ കാണാ നാഗ്രഹിച്ച് , നേരത്തെ വഹ്യ് ലഭിച്ച ജബലു നൂറിലേക്ക് നബി (ﷺ ) പുറപ്പെട്ടു . ഉന്മേഷം ലഭിക്കുന്നതിനായി താഴോട്ടിറങ്ങാൻ അവിടു ന്നാഗ്രഹിച്ചു . ആരോഗ്യമുള്ളവർ വേഗത്തിൽ ഇറക്കം ഇറങ്ങുമ്പോൾ ശരീരം താഴോട്ടിടു ന്നതുപോലെ തോന്നിപ്പോകുമല്ലോ . ഈ ആ ശയം ഉദ്ദേശിച്ചാകാം " യുൽഖീ മിൻഹു നഫ് സഹു ' എന്ന് പ്രയോഗിച്ചത് . ഇനി മലമുകളിൽ നിന്ന് നേരിട്ട് താഴേക്ക് ചാടുവാൻ നബി ( ﷺ) ഉദ്ദേശിച്ചുവെന്നാണ് പ്രസ്തുത പരാമർശത്തിനർത്ഥമെന്ന് വെച്ചാലും കുഴപ്പമൊന്നുമില്ല . അപ്രകാരം ചാടിയിരുന്നെ ങ്കിൽ ഒരു ചെറിയ വേദനപോലും നബി (ﷺ) ക്ക് അനുഭവപ്പെടുമായിരുന്നില്ല . കാരണം നബി ﷺ ആത്മീയമായി പടിപടിയായി ഉയരു ന്ന ഘട്ടമായിരുന്നത് .

 അൽപം വിശദീകരിക്കാം , ആത്മാവ് ശരീരം എന്നിങ്ങനെ രണ്ട് വസ്തുക്കൾ ചേർന്നതാണ് മനുഷ്യൻ മനു ഷ്യരുടെ ആത്മാവ് മലക്കുകളുടെ ജാതിയിൽ പെട്ടതാണ് . പറക്കുവാനും മറ്റും അതിനു സാധിക്കും . എന്നാൽ അതിന്റെ ഈ സ്വാതന്ത്യത്തിന് തടസ്സം നിൽക്കുന്നത് മനുഷ്യന്റെ ശ രീരമാണ് . ശരീരത്തിനുള്ളിൽ നിൽക്കുന്ന ആത്മാവ് കൂട്ടിലിട്ട തത്തയെ പോലെയാണന്ന് വേണമെങ്കിൽ പറയാം . കുട്ടിലായതോടെ അതിന്റെ സ്വാതന്ത്യം നഷ്ടപ്പെട്ടുവല്ലോ , എന്നാൽ ശരീരത്തിൽ നിൽക്കുന്ന ആത്മാവിനെ പരിശീലനത്തിലൂടെയും ആത്മീയതയിലൂടെയും വളർത്തി കൊണ്ടുവരാൻ സാധിക്കും . മനുഷ്യൻ നൂൽകമ്പിയിലൂടെ നടക്കു ന്നതും വളരെ ഉയരത്തിലേക്ക് ചാടുന്നതുമൊക്കെ പരിശീലനത്തിലൂടെ നേടിയെക്കുന്ന കഴിവുകൊണ്ടാണല്ലോ , ഒരാൾ അന്തരീക്ഷത്തിയുടെ പറക്കുന്നതു തന്നെ കണ്ടാലും അയാൾ വലിയാണെന്ന് തീരുമാനിക്കാൻ പറ്റില്ലെന്നും അയാളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ശരീഅത്തുമായി തട്ടിച്ചുനോക്കിവേണം തീരു മാനിക്കാന്നെന്നും മഹാന്മാർ പ്രസ്താവിച്ചത് അതുകൊണ്ടാണ് .  എന്നാൽ നബി (ﷺ ) ഈ കഴിവുകൾ നേടിയെടുത്തത് ഭൗതിക പരിശീലനത്തിലൂടെ യായിരുന്നില്ല . മറിച്ച് അല്ലാഹുവിന്റെ ഭാഗത്തു  നിന്ന് ലഭിച്ച മഹത്തായ അനുഗ്രഹം ഒന്നു  കൊണ്ടു മാത്രമായിരുന്നു . നാലോ അഞ്ചോ പ്രാവശ്യം മലക്കുകൾ വന്ന് നബി (ﷺ  ) യെ ് ഓപ്പറേഷൻ നടത്തിയതും മറ്റും ഇതിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു . ആത്മീയമായി ഉയരുന്ന ഘട്ടങ്ങളിൽ ആത്മാവ് മികച്ചുനിൽക്കുകയും ശരീരം ആത്മാ വിന് കീഴ്പ്പെടുകയും ചെയ്യും . ഈ സന്ദർഭത്തിൽ മഹാന്മാർക്ക് പറക്കുവാനും വെള്ളത്തിനു മുകളിലൂടെ നടക്കുവാനും അന്തരീ ക്ഷത്തിൽ പോയി കിടക്കുവാനും മറ്റും സാ ധിക്കും . ശരീരഭാരം അവർക്ക് പ്രശ്നമാകുക കയില്ല . അതിനാൽ ഇൗ ഘട്ടത്തിൽ നബി (  ﷺ ) മലമുകളിൽ നിന്ന് താഴോട്ട് നേരിട്ട് ചാടിയാൽ തന്നെ നബി (  ﷺ) ക്ക് യാതൊന്നും സംഭവിക്കുകയില്ല . പ്രത്യുത പറന്ന് വന്നിരിക്കുന്ന പ്രതീ തിയാണുണ്ടാവുക . അതിനാൽ ചാടാനുള്ള നബി ﷺ യുടെ വികാരത്തെ തെറ്റായോ കുറ്റ മായോ കാണാനില്ല .

 പണ്ഡിത മഹത്തുക്കളുടെ വിശദീകരണത്തിൽ നിന്ന് ഇക്കാര്യം സുതരാം വ്യക്തമാ ണ് അല്ലാമ അബ്ദുൽ അസീസ് അദ്ദബ്ബാഗി ( റ ) നെ ഉദ്ധരിച്ച് സയ്യിദ് അഹ്മദുബ്നുൽ മുബാറക് ( സ ) എഴുതുന്നു

  ലോകത്തിന്റെ നേതാവ് നബി ( ﷺ) ക്ക് വ ഹ്യിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ജിബ്രീൽ ( അ ) വരാ ൻ പിന്തിയാൽ ജിബ്രീൽ ( അ ) നെ കാണാനു ള്ള ആഗ്രഹംകൊണ്ട് മലമുകളിൽ കയറി തന്റെ ശരീരത്തെ എറിയാൻ ഉദ്ദേശിക്കുമായിരുന്നു വെന്ന് ഹദീസിൽ വന്നിട്ടുണ്ടല്ലോ . അപ്പോൾ ജിബ്രീൽ ( അ ) നബി ( ﷺ) യിലേക്ക് പ്രത്യക്ഷ പ്പെടുകയും നിശ്ചയം താങ്കൾ അല്ലാഹുവി ന്റെ റസൂലാണെന്ന് പറയുകയും ചെയ്യും . അപ്പോൾ നബി (ﷺ ) സമാധാനിക്കും . എന്ന് ഹദീസിൽ വന്നിട്ടുണ്ടല്ലോ എന്ന് അബ്ദുൽ അസീസ് ദബ്ബാഗി ( റ ) നോട് ഞാൻ ചോദിച്ചു ;

മലമുകളിൽ നിന്ന് ശരീരത്തെ താഴോട്ടിടൽ ആത്മഹത്യയെ നിർബന്ധമാക്കും . അത് വൻകുറ്റങ്ങളിൽ പെട്ടതാണ് . ആത്മഹത്യചെയ്യാനുദ്ദേശിക്കലും അതുറപ്പിക്കലും കുറ്റമാ ണ് , അമ്പിയാക്കൾ വിശിഷ്യാ ലോകത്തിന്റെ നേതാവ് പ്രവാചകത്വലബ്ധിക്കു മുമ്പും ശേഷവും എല്ലാവിധ പാപങ്ങളിൽ നിന്നും സുരക്ഷിതരാണല്ലോ ?, 

മറുപടി

അബ്ദുൽ അസീസ് ( റ ) പറഞ്ഞു . ഒരാളുടെ വിലായത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ഒരു ദിവസം തൊണ്ണൂറ് പ്രാവശ്യം തന്റെ വീടിന്റെ മുകളിൽ നിന്ന് താഴ്ഭാഗത്തേക്ക് തന്റെ ശരീരത്തെ എറിഞ്ഞ ഒരാളെ എനിക്കറിയാം . വിരിപ്പിൽ ഉറങ്ങുന്നത് പ്രയാസമുണ്ടാ ക്കാത്തതു പോലെ അതും അയാൾക്ക് യാതൊരു പ്രയാസവുമുണ്ടാക്കുകയില്ല . അതിനുള്ള കാരണം ഇനിപ്പറയുന്നതാണ് . തുടക്കങ്ങളിൽ ആത്മാവ് ശരീരത്തേക്കാൾ മികച്ചു നിൽക്കും , ആത്മാവുമായി സ്ഥലങ്ങൾക്കുള്ള ബന്ധം ഒരേ അളവിലാണ് . അതിനാൽ ഭൂമിയിൽ ചമ്രംപടിയിട്ടിരിക്കുന്നതുപോലെ അന്തരീക്ഷത്തിലും ചമ്രം പടിയിട്ടിരിക്കാൻ ആത്മാവിനു കഴിയും . ഒരാൾ വിരിപ്പിൽ കിട ന്നുറങ്ങുന്നതുപോലെ അന്തരീക്ഷത്തിൽ ചെരിഞ്ഞ് കിടന്നുറങ്ങാനും ആത്മാവിനു കഴിയും . പ്രയാസം സൃഷ്ടിക്കുകയില്ലെന്ന വിഷ യത്തിൽ കല്ലും പട്ടും രോമവസ്ത്രവും വെള്ളവുമെല്ലാം ആത്മാവിനെ അപേക്ഷിച്ച് ഒരേ  സ്ഥാനത്താണ് . അതിനാൽ മലമുകളിൽ നിന്ന് താഴോട്ട് നബി (ﷺ ) ചാടിയിരുന്നുവെങ്കിൽ ഒരു വേദനപോലും നബി (ﷺ ) ക്ക് അനുഭവ പ്പെടുമായിരുന്നില്ല . ശരീരത്തെ കൊന്നുകളയൽ പിന്നെയല്ലേ . അതിനാൽ മലമുകളിൽ ൽ നിന്ന് താഴോട്ട് തുള്ളാൻ തീരുമാനിക്കുന്നതി ൽ കുറ്റകരമായി യാതൊന്നുമില്ല .

 

 സയ്യിദ് അഹ്മദുബ്നുൽ മുബാറക് ( റ ) പറ യുന്നു . അഹ് വാലിന്റെ വക്താക്കളിൽ കാണുന്നത് ഇതിന്റെ ഭാഗമാണ് . അവരിലൊരാൾക്ക്  വല്ല ഹാലും വന്നാൽ എല്ലാശക്തിയും സംഭരിച്ച് തല മതിലിൽ ഇടിക്കുന്നതുകാണാം , തല ക്ക് ചെറിയൊരു പോറൽ പോലും ഏൽക്കാറില്ല . മറ്റു പ്രശ്നങ്ങൾ വിശേഷിച്ചും . നമ്മുടെ ശൈഖുനായിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച ഈ വിവരങ്ങൾ അല്ലാഹുവിനുള്ളതാണ് . ഒരു ദിവസം 90 പ്രാവശ്യം വീടിന്റെ മുകളിൽ നിന്ന് താഴോട്ട് തുള്ളിയ വ്യക്തി ശൈഖുനാ തന്നെയാണ് . ഈ ചോദ്യത്തിന്റെ മറുപടിയിൽ ശൈഖുനാ തന്നെ അക്കാര്യം എന്നോട് പറയുകയുണ്ടായി അൽഇബ്രീസ് മിൻകലാമി സയ്യിദീ അബ്ദിൽ അസീസ് അദ്ദബ്ബാഗ് ശരീരത്തിന് വളർച്ചയെത്തുന്നതിനു മുമ്പ് ചെറിയ കുട്ടികൾ ദിവസത്തിൽ പല പ്രാവശ്യവും വീഴാറുണ്ടല്ലോ . പക്ഷെ അതിന്റെ പേരിൽ അവർക്ക് യാതൊന്നും സംഭവിക്കാറില്ല . ഈ ഘട്ടത്തിൽ അവരുടെ ശരീരത്ത ക്കാൾ മികച്ചുനിൽക്കുന്നത് ആത്മാവാണ് എ നതാണിതിനു കാരണം . അതേ സമയം വലി യൊരാൾ ചന്തികുത്തിവീണാൽ ഒരാഴ്ചത്തേ ക്ക് പണിയാകും . കാരണം ഈ ഘട്ടത്തിൽ ആത്മാവിനേക്കാൾ ശരീരമാണ് മുന്നിട്ട് നിൽ ക്കുന്നത് . ആത്മാവിനെ രിയാളകൾ വഴിയും അതി ന്റെ ഭക്ഷണമായ ദിക്റുകളൾവഴിയും ചിന്ത കളിലൂടെയും പരിപോഷിപ്പിക്കാൻ സാധി ക്കും . തന്നിമിത്തം ആത്മാവ് മികച്ച് നിൽക്കു കയും ശരീരം അതിന് കീഴ്പെടുകയും ചെ യ്യും . ഈ ഘട്ടത്തിൽ ശരീരത്തിന്റെ ഭാരമോ മറ്റോ പ്രശ്നമാവുകയില്ല . ഇത്തരം കഴിവുക ൾ ആത്മീയമായ മുന്നേറ്റത്തിലൂ ടെയും അഭ്യാസത്തിലൂടെയും നേടിയെടുക്കാം . അ തുകൊണ്ടാണ് ഒരാൾ അന്തരീക്ഷത്തിലൂടെ പറക്കുന്നതു തന്നെ കണ്ടാലും അയാളുടെ കാര്യങ്ങൾ മതനിയമങ്ങളുമായി തട്ടിച്ചുനോക്കാതെ അയാൾ വലിയ്യാണെന്ന് തീരുമാനി ക്കാൻ പറ്റില്ലെന്ന് പണ്ഡിതന്മാർ പറഞ്ഞത് . 

അവലംബം

വിശുദ്ധ ഖുർആൻ പഠനം ഭാഗം 1

അബ്ദുൽ അസീസ് സഖാഫി

പകർത്തിയത്. അസ് ലം പരപ്പനങ്ങാടി

ഇസ്ല ലാം:തിരുനബി വളർത്തു പുത്രന്റെ ഭാര്യയെ വിവാഹം : സംശയങ്ങൾക്ക് മറുപടി

 

*തിരുനബി വളർത്തു പുത്രന്റെ ഭാര്യയെ വിവാഹം :
സംശയങ്ങൾക്ക് മറുപടി

https://youtu.be/wUt7wNfHpEs

അസ് ലം കാമിൽ സഖാഫി
പരപ്പനങ്ങാടി

ചോദ്യം

സൈനബ ബീവിയെ സൈദ് (റ) യെ കൊണ്ട് വിവാഹം ചെയ്തത് ആരാണ് ?

മറുപടി

തിരുനബി (സ്വ) യുടെ പിത്ര സഹോദരിയുടെ മകളാണ് ജഹ്ശിന്റെ പുത്രി സൈനബ (റ). അവരുടെ ഉമ്മ അബ്ദുൽ മുത്വലിബിന്റെ മകൾ ഉമൈമയാണ് (തഫ്സീറ് ഇബ്നുകസീർ)
തന്നെയാണ് സൈനബ ബീവിയെ സൈദി (റ )ന് വിവാഹം ചെയ്തത് .

സൈനബ ബീവിയെ വിവാഹം ചെയ്യണമെന്ന് തിരുനബിക്ക് ആദ്യമെ  ആഗ്രഹമുണ്ടായിരുന്നങ്കിൽ  സൈദിന്ന് വിവാഹം ചെയ്തു കൊടുക്കുമായിരുന്നോ.

ഇബ്ൻ കസീർ ( റ ) തഫ്സീറിൽ വിവരിക്കുന്നു

ഇബ്ൻ അബ്ബാസ് (റ ) വിവരിക്കുന്നു. അഹ്സാബ് 36  ഇറങ്ങാനുള്ള കാരണം
തിരുനബി (സ്വ) സൈദിനെ  കൊണ്ട്  സൈനബ ബീവി യെ  വിവാഹം ചെയ്തു കൊടുക്കാൻ ഉദ്ധേദ്ദേശിച്ചപ്പോൾ  സൈനബ യുടെ അടുത്തുചെന്ന്  വിവാഹാലോചന നടത്തുകയുണ്ടായി.
അപ്പോൾ അവർ വിസമ്മതിച്ചു. തിരുനബി വീണ്ടും വിവാഹം ചെയ്യാൻ അപേക്ഷിച്ചു.സൈനബ പറഞ്ഞു.ഞാൻ ആലോചിക്കട്ടെ .
ഇബ്നു അബ്ബാസ് (റ) പറയുന്നു. സൈനബ (റ) ഇങ്ങനെയും പറഞ്ഞിരുന്നു. ഞാൻ തറവാട് ഉത്തമയല്ലേ...
അപ്പോഴാണ് വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ ഇങ്ങനെ അവതരിച്ചത്.

സത്യവിശ്വാസിയായ ഒരു പുരുഷനാകട്ടെ, സ്ത്രീക്കാകട്ടെ - അല്ലാഹുവും അവന്‍റെ റസൂലും ഒരു കാര്യം തീരുമാനിച്ചാല്‍ - തങ്ങളുടെ കാര്യത്തെക്കുറിച്ച് അവര്‍ക്ക് (വേറൊരു) തിരഞ്ഞെടുപ്പ് [അഭിപ്രായം] ഉണ്ടായിരിക്കുവാന്‍ പാടില്ല. അല്ലാഹുവിനോടും,അവന്‍റെ റസൂലിനോടും ആര്  അനുസരണക്കേടു കാണിക്കുന്നുവോ അവന്‍, തീര്‍ച്ചയായും വ്യക്തമായി വഴി പിഴച്ചുപോയിരിക്കുന്നു!33-36
ഈ ആയത്ത് ഇറങ്ങിയപ്പോൾ അപ്പോൾ സൈനബ ബീവി  സമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തു.
(തഫ്സീർ ഇബ്നുകസീർ)
ഈ വിഷയം ഇമാം ഖുർതുബി
അടക്കമുള്ള ധാരാളം  തഫ്സീറുകളിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

തുടക്കത്തിൽ സൈനബ് ബീവി  ഈ വിവാഹത്തിന് സമ്മതിക്കാത്തത്പോലെ തന്നെ വിവാഹത്തിനു ശേഷവും ആ ബന്ധം തുടരാൻ അവർക്ക് സാധിച്ചില്ല .

ഇബ്ന് കസീർ തുടരുന്നു.

മുഖാതിൽ ബ്ന് ഹയാൻ(റ) പറഞ്ഞു. അവരുടെ ബന്ധം ഒരു വർഷമോ അതിനേക്കാൾ അൽപം കൂടുതലോ മാത്രമെ നില നിന്നുള്ളു. അവർക്കിടയിൽ പരസ്പരം വിയോജിപ്പുകൾ സംഭവിച്ചപ്പോൾ സൈദ്(റ) തിരുനബി (സ്വ)യുടെ അരികിലേക്ക് വന്നു സൈനബയെ പറ്റി പരാതി പറയുകയുണ്ടായി. അപ്പോയെല്ലാം തിരുനബി അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു സൈനബയെ നില നിർത്തുക  അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിക്കുക.
(തഫ്സീറ് ഇബ്ൻ കസീർ 3 /2 18)

ചോദ്യം

തിരുനബി അബി സൈനബയുടെ  വീട്ടിലേക്ക്  സൈദി (റ) നെ കാണാൻ വേണ്ടി പോയപ്പോൾ  സൈനബയുടെ ശരീരഭാഗങ്ങൾ കാണുകയും വിവാഹം ചെയ്യണമെന്ന ആഗ്രഹം ജനിക്കുകയും ചെയ്തു എന്ന് എന്ന് ചില ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ കാണുന്നുണ്ട് അത് ശരിയാണോ ?

മറുപടി

അത്തരം റിപ്പോർട്ടുകൾ  മുഴുവനും  അസ്വീകാര്യമായതും  സ്വഹീഹല്ലാത്തതും  പ്രമാണമാവാൻ പറ്റാത്തതും ആണെന്ന്  ധാരാളം പണ്ഡിതന്മാർ തഫ്സീറുകളിൽ തന്നെ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

പ്രശസ്ത തഫ്സീർ  പണ്ഡിതൻ
അല്ലാമാ ഇബ്നു കസീർ വിവരിക്കുന്നു .
ഇബ്നു ജരീർ ഇബ്ന് അബീ ഹാതിം എന്നിവർ ചില റിപ്പോർട്ടുകൾ  സലഫുകളുടെ തൊട്ട് കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ട്. അതൊന്നും  സ്വീകാര്യമായ റിപ്പോർട്ടുകൾ അല്ലാത്തതുകൊണ്ട് അതിനെ തൊട്ട് നാം തിരിഞ്ഞു കളയാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു. അത് നാം ഇവിടെ കൊണ്ടുവരുന്നില്ല .

ഇതിൽ നിന്നും ആ റിപ്പോർട്ടുകൾ സഹീഹ് അല്ല എന്ന് വ്യക്തമായല്ലോ..

ഹിജ്റ 468 ജനിച്ച 543 ൽ വഫാത്തായ ഖാളി ഇബ്നുൽ അറബി അദ്ധേഹത്തിന്റെ തഫ് സീറിൽപറയുന്നു.
പറയുന്നു.

ഇത്തരം റിപ്പോർട്ടുകളല്ലാം സനദ് വീണതാണ് സ്വീകാര്യമായ പരമ്പരയില്ലാത്തതാണ് .

ബഹുമാനപ്പെട്ട ഖാളി എന്നവർ പറയുന്നു.
സ്വീകാര്യമല്ലാത്ത മറ്റു റിപ്പോർട്ടുകൾ പരിഗണിക്കപ്പെടേണ്ടതല്ല.
തിരുനബി സൈനബ (റ) യെ കണ്ടു എന്നു പറയുന്ന റിപ്പോർട്ടുകൾ അത് ബാത്വിലാണ് കാരണം
തിരുനബി (സ്വ) ഹിജാബിന്ന് മുമ്പ് സൈനബ (റ) യെ കാണുന്നവരായിരുന്നു.
(ഇഹ്കാമുൽ ഖുർആൻ 3/576)

ഈ വിഷയത്തിലുള്ള ശരിയായ അഭിപ്രായങ്ങൾ വിവരിച്ചു കൊണ്ട്
സ്വഹീഹുൽ ബുഖാരിയുടെ പ്രശസ്ത വ്യാഖ്യാതാവ് ഹാഫിള് ഇബ്നു ഹജർ അസ്ഖലാനി (റ)  പറയുന്നു.

സ്വഹീഹുൽ ബുഖാരി കിതാബു തൗഹീദിൽ വിവവരിക്കുന്നു.
സൈദ് (റ) ഭാര്യയെ പറ്റി പരാതി പറഞ്ഞു കൊണ്ട് തിരുനബിയുടെ അരികിൽ വരാറുണ്ടായിരുന്നു. അപ്പോൾ തിരുനബി(സ്വ) പറയും ഭാര്യയെ നില നിർത്തുക അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിക്കുക (ബുഖാരി)

ഇതെ വിശയം ഇമാം അഹമ്മദ് (റ)യും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്

وفي فتح الباري
قوله : ( إن هذه الآية وتخفي في نفسك ما الله مبديه نزلت في شأن زينب بنت جحش وزيد بن حارثة ) هكذا اقتصر على هذا القدر من هذه القصة

........................
ബുഖാരി
، وقد أخرجه في التوحيد من وجه آخر عن حماد بن زيد عن ثابت عن أنس قال : جاء زيد بن حارثة يشكو ، فجعل النبي - صلى الله عليه وسلم - يقول : اتق الله وأمسك عليك زوجك ، قال : أنس : لو كان رسول الله - صلى الله عليه وسلم - كاتما شيئا لكتم هذه الآية قال : " وكانت تفتخر على أزواج النبي - صلى الله عليه وسلم - " الحديث .
وأخرجه أحمد عن مؤمل بن إسماعيل عن حماد بن زيد بهذا الإسناد [ ص: 384 ] بلفظ أتى رسول الله - صلى الله عليه وسلم - منزل زيد بن حارثة فجاءه زيد يشكوها إليه ، فقال : له : أمسك عليك زوجك واتق الله ، فنزلت إلى قوله : زوجناكها قال : يعني زينب بنت جحش .

وقد أخرج ابن أبي حاتم هذه القصة من طريق السدي فساقها سياقا واضحا حسنا ولفظه " بلغنا أن هذه الآية نزلت في زينب بنت جحش ، وكانت أمها أميمة بنت عبد المطلب عمة رسول الله - صلى الله عليه وسلم - وكان رسول الله - صلى الله عليه وسلم - أراد أن يزوجها زيد بن حارثة مولاه فكرهت ذلك ، ثم إنها رضيت بما صنع رسول الله - صلى الله عليه وسلم - فزوجها إياه

ഇബ്നു അബീഹാതിം(റ) ഇമാം സുദ്ധി (റ )മുഖേന ഈ ചരിത്രം പറയുന്നുണ്ട്. അത് വ്യക്തവും നല്ലതുമായ നിലക്കാണ് ഉദ്ധരിക്കുന്നത്

അത് ഇങ്ങനെയാണ്

സൈനബ ബീവിയിലാണ് ഈ ആയത്ത് ഇറങ്ങിയത്. അവരുടെ ഉമ്മ അബ്ദുൽ മുത്വലിബിന്റെ മകളും തിരുനബിയുടെ പിത്രു സഹോദരിയുമായ ഉമൈമയാണ്. സൈനബയെ സൈദിനെ കൊണ്ട് വിവാഹം ചെയ്യിപ്പിക്കാൻ തിരുനബി ഉദ്ധേശിച്ചു. അപ്പോൾ അവർ അതിനെ വെറുത്തു
പിന്നീട് ആയത്ത് ഇറങ്ങിയപ്പോൾ അംഗീകരിച്ചു. അപ്പോൾ തിരുനബി അവരെ വിവാഹം ചെയ്തു കൊടുത്തു.

പിന്നീട് സൈനബ തിരുനബിയുടെ ഭാര്യയാവുമെന്ന വിവരം അല്ലാഹു നബി സ്വ യോട് അറിയിച്ചു. അവരോട് ത്വലാഖ് ചൊല്ലാൻ പറയലിനെ തിരു നബി ലജ്ജിച്ചു.

സൈദിന്റെയും സൈനബയുടെയും ഇടയിൽ ഭാര്യ ഭർത്താക്കളുടെ ഇടയിൽ ഉണ്ടാവുന്ന അസ്വരസ്വങ്ങൾ ഉണ്ടാവാറുണ്ടായിരുന്നു. അപ്പോൾ തിരുനബി ഭാര്യയെ നിലനിർത്തുക എന്നും അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിക്കണമെന്നും കൽപ്പിച്ചു. തിരുനബിയുടെ വളർത്തു മകനായിരുന്നു.
സൈദ്. തന്റെ മകന്റെ ഭാര്യയെ വിവാഹം ചെയ്തു എന്ന് ജനങ്ങൾ ആഷേപിക്കൽനെ തിരുനബി ഭയന്നു.

، *ثم أعلم الله عز وجل نبيه - صلى الله عليه وسلم - بعد أنها من أزواجه فكان يستحي أن يأمر بطلاقها ، وكان لا يزال يكون بين زيد وزينب ما يكون من الناس ، فأمره رسول الله - صلى الله عليه وسلم - أن يمسك عليه زوجه وأن يتقي الله ، وكان يخشى الناس أن يعيبوا عليه ويقولوا تزوج امرأة ابنه ، وكان قد تبنى زيدا "

അലിയ്യു ബ്നു സൈദിന്റെ റിപ്പോർട്ടിൽ അലിയ്യുബ്നു ഹുസൈൻ പറഞ്ഞതായി ഇങ്ങനെയുണ്ട്.

തിരുനബി സൈനബ(റ) യെ വിവാഹം ചെയ്യുന്നതിന്ന് മുമ്പു തന്നെ സൈനബ (റ) അവിടത്തെ ഭാര്യയാകുമെന്ന വിവരം അല്ലാഹു അറിയിച്ചിരുന്നു.
സൈദ് തിരുനബിയുടെ അരികിലേക്ക് അവരെ പറ്റി പരാതിയുമായി വന്നപ്പോൾ തിരുനബി പറഞ്ഞു :- നിന്റെ ഭാര്യയെ നീ നിലനിർത്തുക അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിക്കുക.
അപ്പോൾ അല്ലാഹു പറഞ്ഞു. ഞാൻ താങ്കളോട് താങ്കൾ സൈനബയെ വിവാഹം ചെയ്യുമെന്ന് പറഞ്ഞതല്ലേ. അല്ലാഹു വെളിവാക്കാൻ ഉദ്ധേശിക്കുന്നത് ( വിവാഹം ചെയ്യുമെന്ന അറിയിപ്പ് )താങ്കൾ മറച്ചു വെക്കുന്നു.
ഹക്കീമുത്തർമിദി ഇത് നല്ല റിപ്പോർട്ട് എന്ന് പറഞ്ഞു.

ഇത് വിജ്ഞാനത്തിന്റെ രത്‌നമാണന്ന് പറഞ്ഞു.

.
ഞാൻ മേൽ പറഞ്ഞതാണ് അവലംബ യോഗ്യമായത്
ഇബ്ൻ അബൂഹാതിമും ത്വബരിയും ,മറ്റും ചില റിപ്പോർട്ടുകൾ കൊണ്ട് വന്നിട്ടുണ്ട്. അതൊന്നും സ്വീകരിക്കാൻ കൊള്ളത്തില്ല.

 . ووردت آثار أخرى أخرجها ابن أبي حاتم والطبري ونقلها كثير من المفسرين لا ينبغي التشاغل بها ، والذي أوردته منها هو المعتمد .
................

*ചുരുക്കത്തിൽ തിരുനബി മറച്ചു വച്ചിരുന്നത് സൈനബ തന്റെ ഭാര്യ യാവും എന്ന് അല്ലാഹു പറഞ്ഞ വിവരമാണ് * .
അത് അവിടന്ന് മറച്ചുവെക്കാൻ കാരണം മകന്റെ ഭാര്യയെ തിരുനബി വിവാഹം ചെയ്തു എന്ന് ജനങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുമെന്ന ഭയമാണ്.

വളർത്തുപുത്രൻ സ്വന്തം മകനാണന്ന ജാഹിലിയ്യാ അന്തവിശ്വസത്തെ നിർമാർ ചനം ചെയ്യലാണ്. മകനെന്ന് വിളിക്കപെട്ടിരുന്ന വ്യക്തിയുടെ ഭാര്യയെ മൊഴി ചൊല്ലിയതിന്ന് ശേഷം തിരുനബിയെ വിവാഹം ചെയ്യിപ്പിച്ചു കൊണ്ട് ഇതിനെ ശക്തമായ നിർമാർജനം ചെയ്തിരിക്കുകയാണ്. മുസ്ലിം ഭരണാധികാരിയായ തിരുനബി യെ കൊണ്ട് തന്നെ അത് സംഭവിച്ചത് അവർ സ്വീകരിക്കാൻ ഏറ്റവും ഉത്തമമായത് കൊണ്ടാണ് (ഫത്ഹുൽ ബാരി ശറഹു സ്വഹീഹുൽ ബുഖാരി )

ചോദ്യം

ഇമാം തബരി(റ)  സൈദി(റ) ന്റെ ഭാര്യയെ കണ്ടപ്പോൾ ഇഷ്ടപ്പെട്ടു വിവാഹം ചെയ്തത് എന്ന് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടോ ?

മറുപടി

ഇത് മായി ബന്ധപ്പെട്ട ദുർ ബലമായ ചരിത്രം ഉദ്ധരിച്ചപ്പോൾ തന്നെ അത് ദുർബലമാണെന്ന് അറിയിക്കുന്ന  അങ്ങിനെ പറയപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു എന്ന വാചകം കൊണ്ടുവന്നതിനു ശേഷമാണ്   പ്രസ്തുത റിപ്പോർട്ട് ഉദ്ധരിക്കുന്നത്.
പറയപെട്ടതനുസരിച്ച്   എന്ന് പറയുമ്പോൾ തന്നെ അത് ദുർബലമാണ് എന്നതിനെ അടയാളപ്പെടുത്തുകയാണ് ചെയ്യുന്നത് . അസ്വീകാര്യമായ പ്രയോഗങ്ങളെ പറ്റിയാണ് ഇത്തരം പ്രയോഗങ്ങൾ മതഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പറയാറുള്ളത്

ത്വബരി (റ) അഹ്സാബിലെ ആയത്തിന്റെ തഫ്സീറിന്റെ തുടക്കത്തിൽ തന്നെ പറയുന്നു

وذلك أن زينب بنت جحش فيما ذكر رآها رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم فأعجبته،

ദുർബല റിപ്പോർട്ടിൽ പറയപ്പെടുന്നതനുസരിച്ചു
എന്നാണ് മേൽ വാചകം കൊണ്ട് ഉദ്ദേശം .
തബരി (റ) തുടക്കത്തിൽ തന്നെ  ഈ ചരിത്രസംഭവം ദുർബലമാണെന്നതിലേക്ക് വ്യക്തമായ സൂചന നൽകുകയാണ്.
തബരി കൊണ്ടുവന്ന ഈ റിപ്പോർട്ട് അസ്വീകാര്യമാണെന്ന് അല്ലാമാ ഇബ്നു കസീറിലും തഫ്സീർ (3 /2 18)

, ഇബ്ൻ ൽ അറബി റ  (468 - 543)   ഇഹ്കാമുൽ ഖുർആനിലും (3/577 )

  ഇമാം ഹാഫിള് അസ്കലാനി (റ) സ്വഹീഹുൽ ബുഖാരിയുടെ വ്യാഖ്യാനം ഫത്ഹുൽ ബാരിയിലും

ഇമാം ഖുർത്വുബി റ തഫ്സീറിലും ( 12 1 /14 )

ഇമാം ഖാളി ഇയാള് ശിഫയിലും
തുടങ്ങിയ ധാരാളം പണ്ഡിതന്മാർ 
അവരുടെ  ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ
രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

എങ്കിലും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ട എല്ലാ റിപ്പോർട്ടുകളും അത് ദുർബലം ആണെങ്കിലും  സ്വീകാര്യയോഗ്യമായ ആണെങ്കിലും കൊണ്ടുവരിക എന്നത് ചരിത്ര പഠന ആഗ്രഹിക്കുന്ന വർക്ക് ഉപകാരമുണ്ടാവും എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയാണ് അവർ ഇത്തരം   റിപ്പോർട്ടുകൾ വരുന്നത്.
അതിന് പണ്ഡിതന്മാർ വിശകലനം ചെയ്യുകയും സ്വീകാര്യമായതും അസ്വീകാര്യമായതും വേർതിരിച്ചു തരികയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.

ഇനി ഈ വിഷയത്തിലുള്ള ഓരോ റിപ്പോർട്ടിലെ റിപ്പോർട്ടർമാരെ പറ്റി വിഷകലനം ചെയ്ത പണ്ഡിതൻമാർ അവരുടെ ദുർബലത വെക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.

നിവേദക പരമ്പരയിലെ അബ്ദുല്ലാഹിബ്‌നു ആമിറുൽ അസ്‌ലമി ദുർബലനാണ് എന്നതിൽ ഹദീസ് പണ്ഡിതന്മാർ യോജിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇമാം അബൂ ഹാതിം പറഞ്ഞു: വിശ്വസ്തരായ നിവേദകർക്കെതിരെ വളരെ ദുർബലമായ നിവേദനങ്ങൾ ഉദ്ധരിക്കുന്ന വ്യക്തിയാണ് അബ്ദുല്ലാഹിബ്‌നു ആമിറുൽ അസ്‌ലമി. (തഹ്ദീബ്: 5/275, മീസാനുൽ ഇഅ്തിദാൽ: 2/448 )

നിവേദക  പരമ്പരയിലെ മുഹമ്മദിബ്‌നു ഉമർ വാക്കിദുൽ അസ്‌ലമി (സത്യസന്ധതയിൽ) ദുർബലനാണ്.
അഹ്മദിബ്‌നു ഹമ്പൽ പറഞ്ഞു: മുഹമ്മദിബ്‌നു ഉമർ വാക്കിദുൽ അസ്‌ലമി നുണയനാണ്; അയാൾ ഹദീസുകളിൽ കോട്ടിമാട്ടുമായിരുന്നു.
യഹ്‌യ പറഞ്ഞു: അയാൾ വിശ്വസ്തനല്ല. അയാളുടെ ഹദീസുകൾ എഴുതിവെക്കാൻ കൊള്ളാത്തത്രയും അവിശ്വസനീയമാണ്.
ഇമാം ബുഖാരി, റാസി, നസാഈ എന്നിവർ പറഞ്ഞു: അയാൾ കളവു കൊണ്ട് ആരോപിതനാണ്. റാസി, നസാഈ എന്നിവർ പറഞ്ഞു: അയാൾ വ്യാജ ഹദീസുകൾ ഉണ്ടാക്കുന്ന വ്യക്തിയായിരുന്നു. ഇമാം ദാറക്കുത്നി പറഞ്ഞു: അയാളിൽ ദൗർബല്യമുണ്ട്. ഇസ്ഹാകിബ്‌നു റാഹൂയ പറഞ്ഞു: അയാൾ നുണയനാണ്.
(അദ്ദുഅഫാഉ വൽ മത്റൂകീൻ: ഇബ്‌നുൽ ജൗസി: 3 / 87, അദ്ദുഅഫാഉ സ്സ്വഗീർ: ബുഖാരി: 334, അൽ ജർഹുവതഅദീൽ:  അബൂഹാതിം: 8/21, അൽ കാമിൽ ഇബ്‌നു അദിയ്യ്: 7/ 481)

ഈ വിശയത്തിലെ കൂടുതൽ പഠനത്തിന് താഴെ ലിങ്ക് ഉപയോഗിക്കുക

https://islamicglobalvoice.blogspot.com/2021/07/blog-post_11.html

https://islamicglobalvoice.blogspot.com/2021/07/blog-post_23.html

ചോദ്യം

വിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ തന്നെ തിരുനബി സൈനബയെ കണ്ടു സ്നേഹിച്ചത് മറച്ച് വെച്ചു എന്നുണ്ടോ ?

മറുപടി

അങ്ങനെ ഖുർആനിൽ പറഞ്ഞിട്ടില്ല.
ഖുർആനിൽ പറയുന്നത് ഇങ്ങനെയാണ്.

(നബിയേ) അല്ലാഹു അനുഗ്രഹം ചെയ്തുകൊടുത്തിട്ടുള്ള - നീയും അനുഗ്രഹം ചെയ്തുകൊടുത്തിട്ടുള്ള - വനോടു നീ പറഞ്ഞിരുന്ന സന്ദര്‍ഭം (ഓര്‍ക്കുക): 'നിന്‍റെ ഭാര്യയെ (വിവാഹമോചനം ചെയ്യാതെ) നിനക്കുവേണ്ടി നീ വെച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുക; അല്ലാഹുവിനെ സൂക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുക' എന്ന്. അല്ലാഹു വെളിവാക്കുവാന്‍ പോകുന്ന കാര്യത്തെ നീ നിന്‍റെ മനസ്സില്‍ മറച്ചുവെക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. അല്ലാഹുവാണ് നീ പേടിക്കുവാന്‍ ഏറ്റവും അവകാശപ്പെട്ടവന്‍ എന്നിരിക്കെ, നീ ജനങ്ങളെ പേടിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.
അങ്ങനെ സൈദ്‌ അവളില്‍നിന്നും ആവശ്യം നിര്‍വ്വഹിച്ചു [വിവാഹമോചനം നടത്തി] കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ അവളെ നിനക്കു നാം ഭാര്യയാക്കിത്തന്നു. സത്യവിശ്വാസികളുടെമേല്‍, തങ്ങളുടെ ദത്തുപുത്രന്‍മാരുടെ ഭാര്യമാരുടെ കാര്യത്തില്‍ - അവര്‍ അവരില്‍നിന്നും ആവശ്യം നിര്‍വ്വഹിച്ചു കഴിഞ്ഞാല്‍ - യാതൊരു വിഷമവും ഉണ്ടാകാതിരിക്കുവാന്‍ വേണ്ടിയത്രെ (അത്). അല്ലാഹുവിന്‍റെ കല്‍പന പ്രാവര്‍ത്തികമാക്കപ്പെടുന്നതാകുന്നു.

ഇതിൽ എവിടെയും അവരോടുള്ള സനേഹം മറച്ച് വെച്ച് എന്ന് ഖുർആനിൽ പറയുന്നില്ല.
മറിച്ചു അല്ലാഹു വെളിവാക്കാൻ ഉദ്ധേശിച്ചത് മറച്ചുവെച്ചു എന്നാണ് പറഞ്ഞത്  .തിരുനബി സൈനബയെ കണ്ടു ഇഷ്ടപെട്ടു എന്ന് ഖുർആനിൽ വെളിവാക്കാത്ത കാലത്തോളം  അതാണ് മറച്ചുവെച്ചു എന്ന് പറയാൻ സാധ്യമല്ല. മറച്ചുവെച്ചത് അല്ലാഹു വെളിവാക്കുമെന്ന് ഖുർആൻതന്നെ വ്യക്തമാക്കിയതാണല്ലോ.
മറിച്ച് അല്ലാഹു വ്യക്തമാക്കിയത് അത് സൈനബയെ വിവാഹം ചെയ്യുമെന്ന് എന്ന കാര്യമാണ്. സൈനബയെ വിവാഹം ചെയ്യുന്നതിനു മുമ്പ് തന്നെ തിരു നബിക്ക് അള്ളാഹു വ്യക്തമാക്കി കൊടുത്തതായിരുന്നു അതാണ് അവിടുന്ന് മറച്ചുവച്ചത്.
പ്രശസ്ത പണ്ഡിതൻ ഇബ്നു ആദിൽ ഹംബലി  അദ്ദേഹത്തിൻറെ തഫ്സീർ അൽ ലുബാബ് ഫി ഉലൂമുൽ കിതാബ് ൽ പറയുന്നു. കിത്താബ്

തിരുനബി (സ്വ) മറച്ച് വെച്ചത് അല്ലാഹു വ്യക്തമാക്കുമെന്ന് അല്ലാഹു അറിയിക്കുന്നു. സൈനബയെ തിരുനബി  വിവാഹം ചെയ്യുമെന്നല്ലാതെ അല്ലാഹു  വ്യക്തമാക്കിയിട്ടില്ല.
അല്ലാഹു പറഞ്ഞത് നാം തങ്കൾക്ക് സൈനബയെ വിവാഹം ചെയ്യുമെന്നതാണ് അല്ലാഹു വിവരിച്ചത്.
സൈനബ ബീവി യോടുള്ള സ്നേഹമാണ് മറച്ച് വെച്ചതെങ്കിൽ അല്ലാഹു അത് വെളിവാക്കുമായിരുന്നു. കാരണം അല്ലാഹു വെളിവാക്കുമെന്ന് പറയുകയും പിന്നീട് മറച്ചു വെക്കുകയും ചെയ്യുകയില്ലല്ലോ. ഇത് അറിയിക്കുന്നത് സൈനബ തങ്ങളുടെ ഭാര്യയാവുമെന്ന് അല്ലാഹു അറിയിച്ചതിനേയാണ് മറച്ചു വെച്ചത് ഈ വിശദീകരണം അലിയ്യുബ്ന് ഹുസൈൻ സൈനുൽ ആബിദീൻ (റ) പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട് (അൽ ലുബാബ് ഫീ ഉലൂമിൽ കിതാണ്)

ഇവിടെ തിരുനബി മറച്ചുവെച്ചത് എന്താണന്നു ഇതെ വിവരണം ധാരാളം മുഫസ്സിരീങ്ങൾ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

അസ്ലം സഖാഫി പരപ്പനങ്ങാടി

ഇസ്ലാം:പല്ലിയെ കൊല്ലാൻ കൽപ്പിക്കുന്നുണ്ടോ ?

 പല്ലിയെ കൊല്ലാൻ ഇസ്ലാം കൽപ്പിക്കുന്നുണ്ടോ ?

https://jauzalcp.blogspot.com/2020/09/blog-post_3.html?m=1

പല്ലി ഉപദ്രവകാരിയായ ജീവി ആയതുകൊണ്ടാണ് പല്ലിയെ കൊല്ലാൻ കൽപ്പിച്ചത്. പല്ലിയെ മാത്രമല്ല വിഷപ്പാമ്പിനെയും എലിയെയും തേളിനെയും പേപ്പട്ടിയെയും കാക്കയെയും ഒക്കെ കൊല്ലാൻ ഇസ്ലാം അനുവദിച്ചിട്ടുള്ളതാണ്. മനുഷ്യർക്ക് ഉപദ്രവം ഉണ്ടാക്കുന്ന ഇത്തരം ജീവികൾ മനുഷ്യർ വസിക്കുന്ന ഇടങ്ങളിലോ വീടുകൾക്ക് അകത്തോ ഉണ്ടെങ്കിൽ അവയെ കൊല്ലൽ അനുവദനീയമാണ്. 

It was narrated from ‘Aishah that the Messenger of Allah (ﷺ) said: “Snakes are vermin, scorpions are vermin, mice are vermin and crows are vermin.”

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، حَدَّثَنَا الأَنْصَارِيُّ، حَدَّثَنَا الْمَسْعُودِيُّ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ الصِّدِّيقِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ـ صلى الله عليه وسلم ـ قَالَ ‏"‏ الْحَيَّةُ فَاسِقَةٌ وَالْعَقْرَبُ فَاسِقَةٌ وَالْفَأْرَةُ فَاسِقَةٌ وَالْغُرَابُ فَاسِقٌ ‏"‏ ‏.‏ 

Grade: Sahih (Darussalam)

English reference : Vol. 4, Book 28, Hadith 3249

Sunan Ibnu Maja. 

ആയിഷ നിവേദനം: പ്രവാചകൻ പറഞ്ഞു "പാമ്പ് , തേൾ , എലി, കാക്ക എന്നിവയെല്ലാം فَاسِقَةٌ അഥവാ മനുഷ്യർക്ക് ഉപദ്രവമുണ്ടാക്കുന്ന  ജീവികളാണ്."

A’ishah (RAA) narrated ‘The Messenger of Allah (ﷺ) said: "Five kinds of animals are vicious and harmful, and they may be killed outside or inside the sacred area of Ihram (Sanctuary). These are: the scorpion, the kite, the crow, the mouse, and the rabid dog.” Agreed upon.

وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ ‏- صلى الله عليه وسلم ‏-{ خَمْسٌ مِنَ اَلدَّوَابِّ كُلُّهُنَّ فَاسِقٌ, يُقْتَلْنَ فِي [ اَلْحِلِّ وَ ] اَلْحَرَمِ: اَلْغُرَابُ, وَالْحِدَأَةُ, وَالْعَقْرَبُ, وَالْفَأْرَةُ، وَالْكَلْبُ اَلْعَقُورُ } مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ 1‏ .‏

‏1 ‏- صحيح.‏ رواه البخاري ( 1829 )‏، ومسلم ( 1198 )‏

ആയിഷ നിവേദനം ചെയ്യുന്നു: പ്രവാചകൻ പറഞ്ഞു അഞ്ച് തരം ജീവികൾ فَاسِقٌ ആണ് . അഥവാ മനുഷ്യർക്ക് ഉപദ്രവം ഉണ്ടാക്കുന്നവയാണ്. തേൾ , പരുന്ത് , കാക്ക, എലി, പേപ്പട്ടി എന്നിവ. ഇവയെ ഹറമിൽ വച്ചോ പുറത്തുവച്ചോ കൊല്ലാവുന്നതാണ്.  (സാധാരണഗതിയിൽ ഹറമിൽ വച്ച് - മക്കയിലെ പള്ളിയും അനുബന്ധിച്ചുള്ള ഭാഗവുമാണ് ഹറം - എന്തെങ്കിലും ജീവികളെ കൊല്ലൽ ഹറാമാണ്. എന്നാൽ ഈ പറഞ്ഞവയെ ഹറമിൽ വെച്ച് പോലും കൊല്ലാം) . ബുഖാരി, മുസ്ലിം. 

ഇതുപോലെ തന്നെ വീട്ടിനകത്ത് കണ്ടാൽ കൊല്ലാൻ കൽപ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു ജന്തുവാണ് പല്ലി . പല്ലിയെ ഒരു ഉപദ്രവകാരിയായ ജീവിയായാണ് ഹദീസിൽ പരിചയപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളത്. ഹദീസ് കാണുക

"പ്രവാചകൻ പല്ലിയെ കൊല്ലാൻ കൽപ്പിച്ചു. പല്ലിയെ الْفُوَيْسِقُ  ഉപദ്രവം ഉണ്ടാക്കുന്ന ജീവി എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. "

Amir b. Sa'd reported on the authority of his father that Allah's Apostle (ﷺ) commanded the killing of geckos, and he called them little noxious creatures.

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، وَعَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ، قَالاَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِقَتْلِ الْوَزَغِ وَسَمَّاهُ فُوَيْسِقًا ‏.‏

Sahih Muslim 2238

മനുഷ്യർക്കു ഉപദ്രവം ഉണ്ടാകുന്ന പലതരം ജീവികളെയും വീട്ടിനകത്തോ മനുഷ്യൻ താമസിക്കുന്ന ഇടങ്ങളിലോ കണ്ടാൽ കൊല്ലാൻ ഇസ്ലാം അനുവാദം നൽകിയിട്ടുണ്ട് എന്ന കാര്യമാണ് വ്യത്യസ്ത ഹദീസുകളിലൂടെ നമ്മൾ കണ്ടു കഴിഞ്ഞത്. എലിയെയും പാമ്പിനെയും തേളിനെയും ഒക്കെ കൊല്ലുന്നതിൽ പ്രശ്നം കാണാത്ത ആളുകൾ പല്ലിയെ കൊല്ലുന്നതിൽ പ്രതിഷേധിക്കുന്ന പല്ലി സ്നേഹികൾ ആയി രംഗത്ത് വരുന്നത് വെറും കോമഡിയാണ്. അത്തരം ആളുകൾക്ക് വേണമെങ്കിൽ അവരുടെ വീടുകളിൽ പാമ്പും തേളും എലിയും പല്ലിയും ഒക്കെ ഒക്കെ വളർത്താവുന്നതാണ് മുസ്ലീങ്ങൾക്ക് പ്രത്യേകിച്ച് വിരോധമൊന്നുമില്ല. ഇമ്മാതിരി ജീവികളെ ഒക്കെ വീട്ടിൽ കണ്ടാൽ മുസ്ലിങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ കൊന്നെന്നിരിക്കും. പല്ലി സ്നേഹി ആവാൻ മുസ്ലിങ്ങൾക്ക് താൽപര്യം ഇല്ല എന്നു വച്ചോളൂ.

ഇനി ഈ പറഞ്ഞ ജീവികളെ ഒക്കെ മനുഷ്യരുടെ വീട്ടിലും പരിസരത്തും അവർക്ക് ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കുന്ന രീതിയിൽ കണ്ടാൽ മാത്രം കൊന്നാൽ മതി. അല്ലാതെ ലോകത്തുള്ള മുഴുവൻ എലിയേയും തേളിനെയും പല്ലിയും ഒന്നും കൊല്ലാനല്ല കൽപ്പന. 

പല്ലിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് മറ്റൊരു ഹദീസിൽ ഒരു ചരിത്രസംഭവം കൂടി പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. ഇബ്രാഹിം നബി അഥവാ അബ്രഹാം പ്രവാചകനെ അക്രമകാരിയായ ഒരു രാജാവ് തീയിൽ എറിഞ്ഞ ഒരു സംഭവം വിശുദ്ധ ഖുർആൻ വിശദീകരിക്കുന്നുണ്ട്. വലിയ ഒരു അഗ്നികുണ്ഡം ഉണ്ടാക്കി അതിലേക്ക് പ്രവാചകനെ എറിയുകയാണ് ചെയ്തത്. ഈ തീകുണ്ഡം ആളിക്കത്തിക്കാൻ ആയി അതിലേക്ക് ഒരു പല്ലി ഊതുകയുണ്ടായി എന്നൊരു ചരിത്രം ഹദീസുകളിൽ കാണാം. 

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى، أَوِ ابْنُ سَلاَمٍ عَنْهُ أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ، عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ، عَنْ أُمِّ شَرِيكٍ ـ رضى الله عنها أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِقَتْلِ الْوَزَغِ وَقَالَ ‏ "‏ كَانَ يَنْفُخُ عَلَى إِبْرَاهِيمَ عَلَيْهِ السَّلاَ

"പല്ലിയെ കൊല്ലാൻ പ്രവാചകൻ കൽപിച്ചു. ഇബ്രാഹിമിൻറെ തീ ആളിക്കത്തിക്കാൻ ആയി പല്ലി തീയിലേക്ക് ഊതുക ഉണ്ടായി എന്നും പ്രവാചകൻ പറഞ്ഞു." Sahih al-Bukhari 3359.

അല്ലാഹു തീയോട് തണുപ്പ് ആകാൻ ആവശ്യപ്പെടുകയും  പ്രവാചകൻ യാതൊരുവിധ പൊള്ളലും പരിക്കും ഏൽക്കാതെ രക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്തു എന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന മുസ്ലീങ്ങൾക്ക് പല്ലി തീയിൽ ഊതി എന്നകാര്യം വിശ്വസിക്കാനും ബുദ്ധിമുട്ടൊന്നുമില്ല. സുലൈമാൻ നബി ഉറുമ്പിന്റെ സംസാരം കേട്ടതും ഹുദ്‌ ഹുദ്‌ പക്ഷിയോട് സംസാരിച്ചതും എല്ലാം വിശ്വസിക്കുന്നവരാണു മുസ്ലീങ്ങൾ. അബാബീൽ പക്ഷികൾ ആനപ്പടയെ തീക്കട്ട കൊണ്ടെറിഞ്ഞ്‌ നശിപ്പിച്ചത്‌ ഒക്കെ മുസ്ലിങ്ങൾ വിശ്വസിക്കുന്ന കാര്യമാണു. ആ മുസ്ലീങ്ങൾക്ക്, പല്ലി ഇബ്രാഹിമിന്റെ തീയിൽ ഊതി എന്ന് വിശ്വസിക്കാനും ഒരു ബുദ്ധിമുട്ടുമില്ല. 

പല്ലിയുടെ കാര്യം പരാമർശിച്ചപ്പോൾ അതിനോട് അനുബന്ധമായ ഒരു ചരിത്രസംഭവം കൂടി പ്രവാചകൻ പരാമർശിച്ചു എന്നു മാത്രമേ ഉള്ളൂ. പല്ലി മനുഷ്യർക്ക് ഉപദ്രവം ഉണ്ടാക്കുന്ന ജീവിയായതുകൊണ്ട് അതിനെ കൊല്ലാം എന്ന കല്പന ഹദീസിൽ നാം മുകളിൽ കണ്ടതാണ്. ഒരുദാഹരണം പറഞ്ഞാൽ ഒരാൾ പറയുന്നു "അണലി പാമ്പിനെ എവിടെ കണ്ടാലും തല്ലിക്കൊല്ലണം കൊടും വിഷം ആണ് അണലിക്ക്‌ എൻറെ മുത്തച്ഛൻ പണ്ട് മരിച്ചത് അണലി കടിച്ചാണ് " അതിനർത്ഥം അയാളുടെ മുത്തച്ഛനെ കടിച്ചത് കൊണ്ട്  ലോകത്തുള്ള എല്ലാ അണലിയെയും തല്ലിക്കൊല്ലണം എന്നല്ലല്ലോ. അണലി കൊടും വിഷമുള്ള ജീവിയാണ് അതിനെ തല്ലി കൊല്ലേണ്ടതുണ്ട് എന്നുമാത്രമാണ്. അതുപോലെ കൂട്ടത്തിൽ പറഞ്ഞ കാര്യം മാത്രമാണ് പല്ലിയുടെതും. പല്ലി - ഫുവൈസിക് - ക്ഷുദ്ര ജീവി ആണ് അതുകൊണ്ട് അതിനെ കൊല്ലുക എന്നാണ് വ്യക്തമായി ഹദീസിൽ വന്നിട്ടുള്ളത്. പല്ലിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പഴയ ഒരു ചരിത്രസംഭവം ഒരു അനുബന്ധമായി പറഞ്ഞു എന്ന് മാത്രമേ ഉള്ളൂ. അല്ലാതെ ഒരു പല്ലി ചെയ്ത കുറ്റത്തിന് ലോകത്തുള്ള സകലമാന പല്ലിയെയും കൊല്ലാൻ കൽപ്പിച്ചതല്ല. ഒരാളും മറ്റൊരാളുടെ പാപഭാരം ചുമക്കുകയില്ല  وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌۭ وِزْرَ أُخْرَىٰ എന്ന് ഖുർആൻ ഖണ്ഡിതമായി വ്യക്തമാക്കിയതാണ്. 

ഇനി ഉപദ്രവകാരിയായ ഒരു ജീവിയെ കൊല്ലുമ്പോൾ പോലും അതിനെ ഇഞ്ചിഞ്ചായി കൊല്ലാതെ ഒറ്റയടിക്ക് തന്നെ കൊല്ലുന്നതാണ് ഏറ്റവും നല്ലത് എന്ന് വരെ പഠിപ്പിച്ച മതമാണ് ഇസ്ലാം. പല്ലിയെ കൊല്ലുമ്പോൾ ഒറ്റയടിക്ക് കൊന്നാൽ അതിന് കൂടുതൽ പ്രതിഫലവും അടിയുടെ എണ്ണം കൂടുന്നതിനനുസരിച്ച് പ്രതിഫലം കുറയുമെന്നും ഹദീസുകളിൽ കാണാം. വഴിയിൽ നിന്ന് ഒരു മുള്ളു നീക്കുന്നതും ഒരാളെ കണ്ടാൽ പുഞ്ചിരിക്കുന്നതും പ്രതിഫലം ലഭിക്കുന്ന പുണ്യകർമങ്ങൾ ആയി പഠിപ്പിച്ച മതമാണ് ഇസ്ലാം. ദാഹിച്ചുവലഞ്ഞ ഒരു നായക്ക് വെള്ളം കൊടുത്തതിൻറെ പേരിൽ ഒരു വേശ്യാസ്ത്രീ സ്വർഗ്ഗത്തിൽ പ്രവേശിച്ചു എന്ന് ഹദീസിൽ കാണാവുന്നതാണ്. മനുഷ്യർക്കു ഉപദ്രവകാരിയായ ഒരു ജീവിയെ കൊല്ലുന്നതും ഇസ്ലാം പ്രതിഫലാർഹമായ പുണ്യമായി പഠിപ്പിച്ചതാണ്. ഒരു ഒരു ക്ഷുദ്ര ജീവിയെ കൊല്ലുമ്പോൾ പോലും ജീവിയെ അധികം വേദനിപ്പിക്കാതെ ഒറ്റയടിക്ക് തന്നെ കൊല്ലാൻ ശ്രമിക്കുകയാണ് വേണ്ടത്.

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى، أَخْبَرَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ سُهَيْلٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي، هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏ "‏ مَنْ قَتَلَ وَزَغَةً فِي أَوَّلِ ضَرْبَةٍ فَلَهُ كَذَا وَكَذَا حَسَنَةً وَمَنْ قَتَلَهَا فِي الضَّرْبَةِ الثَّانِيَةِ فَلَهُ كَذَا وَكَذَا حَسَنَةً لِدُونِ الأُولَى وَإِنْ قَتَلَهَا فِي الضَّرْبَةِ الثَّالِثَةِ فَلَهُ كَذَا وَكَذَا حَسَنَةً لِدُونِ الثَّانِيَةِ ‏"‏ ‏.‏

പ്രവാചകൻ പറഞ്ഞു ഒരാൾ പല്ലിയെ ഒറ്റ അടിക്കു കൊന്നാൽ അയാൾക്ക് ഇന്ന ഇന്ന പ്രതിഫലമുണ്ട്. രണ്ടാമത്തെ അടിക്കാണ് കൊല്ലുന്നത് എങ്കിൽ അതിൽ കുറഞ്ഞ പ്രതിഫലമുണ്ട്. മൂന്നാമത്തെ അടിക്കാണ് കൊല്ലുന്നത് എങ്കിൽ അതിലും കുറഞ്ഞ പ്രതിഫലമുണ്ട്. 

Sahih Muslim 2240 

ഇസ്ലാം:ഖുർആൻ വചനം ഇഖ്റഅ് (നീ വായിക്കുക) എന്നല്ലേ ; നിരക്ഷരനായ മുഹമ്മദ് നബിയോട് വായിക്കാൻ പറയുന്നത് വിരോധാഭാസം അല്ലേ ?

 ആദ്യമായി അവതരിക്കപ്പെട്ട ഖുർആൻ വചനം ഇഖ്റഅ് (നീ വായിക്കുക) എന്നല്ലേ ; നിരക്ഷരനായ മുഹമ്മദ് നബിയോട് വായിക്കാൻ പറയുന്നത് വിരോധാഭാസം അല്ലേ ?

https://jauzalcp.blogspot.com/2021/02/blog-post_22.html?m=1

ഉത്തരം : ഖറഅ قرأ എന്നാൽ ഓതി അഥവാ പാരായണം ചെയ്തു എന്നാണ് അർത്ഥം. ഇഖ്റഅ് اقرأ എന്ന വാക്ക് കൽപ്പന ക്രിയയാണ്.  "നീ ഓതുക " അല്ലെങ്കിൽ "നീ പാരായണം ചെയ്യുക " എന്നാണ് ഈ പദത്തിനർത്ഥം. മറ്റൊരാൾ പറയുന്നത് കേട്ട് അതുപോലെ പാരായണം ചെയ്യുന്നതിനോ മനപ്പാഠമാക്കിയ കവിതയോ ഗദ്യമോ ഒക്കെ പാരായണം ചെയ്യുന്നതിനോ ഒക്കെ ഉപയോഗിക്കുന്ന പദങ്ങൾ ആണ് ഇവ. പുസ്തകത്തിലോ കമ്പ്യൂട്ടറിലോ  മൊബൈലിലോ ഒക്കെ എഴുതിയത് നോക്കി വായിക്കുന്നതിനും ഖറഅ എന്നുപയോഗിക്കാം. എന്നാൽ കൃത്യമായി മനസ്സിലാക്കേണ്ട കാര്യം ഇങ്ങനെ പുസ്തകം വായിക്കുന്നതിനു മാത്രമല്ല ഖറഅ എന്ന് ഉപയോഗിക്കുക; മറിച്ച് , ഓതുന്നതിനാണ്. 

ഖാരീ قَارِئ‎ എന്നാൽ ഓത്തുകാരൻ എന്നാണർത്ഥം. നന്നായി കവിതയും മറ്റുമൊക്കെ പാരായണം ചെയ്യുന്ന ആളെയാണ് ഖാരീ എന്ന് പറയുക. ഖുർആൻ നന്നായി ഓതുന്ന ആളെയും ഖാരീ എന്നാണ് പറയുക. കവിതകളും ഖുർആനും ഒക്കെ മനപ്പാഠമാക്കി ഓതുന്നവരെ ആണ് സാധാരണ ഗതിയിൽ ഖാരീ എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. 

മുഹമ്മദ് നബിയുടെ നാൽപതാം വയസ്സിൽ മക്കയിലെ ഹിറാഗുഹയിൽ ഏകാന്ത ധ്യാനത്തിലിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിലാണ് അല്ലാഹുവിൽ നിന്നുള്ള ദിവ്യ സന്ദേശവുമായി ജിബ്രീൽ എന്ന മലക്ക് അദ്ദേഹത്തിനടുത്ത് മനുഷ്യരൂപത്തിൽ വരുന്നത്. ജിബ്രീൽ മുഹമ്മദ് നബിയെ ഗാഢമായി ആലിംഗനം ചെയ്യുകയും ഇഖ്റഅ് അഥവാ "നീ ഓതുക " എന്ന് കൽപിക്കുകയും ചെയ്തു. ഞാൻ ഖാരിഅ് അല്ല അഥവാ ഓത്തുകാരനല്ല എന്ന് നബി മറുപടി പറഞ്ഞു. അപ്പോഴാണ് ജിബ്‌രീൽ മുഹമ്മദ് നബിക്ക് ആദ്യമായി ഖുർആൻ വചനങ്ങൾ പാരായണം ചെയ്തു കൊടുത്തത്. 

മുഹമ്മദ് നബി (സ) എഴുത്തും വായനയും അറിയാത്ത ആൾ ആയിരുന്നു. അന്നത്തെ അറബികൾ ഏറിയപങ്കും വരമൊഴി അറിയാത്തവർ ആയിരുന്നു. എന്നാൽ സാഹിത്യത്തിലും കവിതയിലും ഒക്കെ അവർ അഗ്രഗണ്യരായിരുന്നു. വാമൊഴിക്കായിരുന്നു പ്രാധാന്യം : വരമൊഴിക്കല്ല. വലിയ വലിയ കവിതകളും കാവ്യങ്ങളും ഒക്കെ പൂർണമായും മനപ്പാഠമാക്കാനും പ്രാവീണ്യം ഉള്ളവരായിരുന്നു അവർ. വിശുദ്ധ ഖുർആനും ഹദീസും ഒക്കെ അവർ മനപ്പാഠമാക്കുക ആയിരുന്നു ചെയ്തിരുന്നത്.  പുസ്തകം വായിച്ച് പഠിക്കുന്നതിന് പകരം ഗുരുമുഖത്തു നിന്ന് നേരിട്ട് കേട്ട് പഠിച്ച് മനപാഠമാക്കുന്ന വാമൊഴി വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായമായിരുന്നു  പ്രധാനമായും അന്ന് നിലനിന്നിരുന്നത്. 

ജിബ്‌രീൽ മുഹമ്മദ് നബിയോട് ആജ്ഞാപിച്ചതും ആദ്യമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട വിശുദ്ധ ഖുർആൻ വാചകവും "ഇഖ്റഅ് " എന്നാണല്ലോ. ഏതെങ്കിലും പുസ്തകം നോക്കി വായിക്കാൻ മുഹമ്മദ് നബിയോട് പറഞ്ഞതല്ല ഇവിടെ. ഓതുവാൻ വേണ്ടി പറഞ്ഞതാണ്. ഓതേണ്ട വചനങ്ങൾ ജിബ്രീൽ പഠിപ്പിച്ചു കൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. ഓതുവാൻ എഴുത്തും വായനയും അറിയണമെന്നില്ല. ഉദാഹരണം പറഞ്ഞാൽ തമിഴ് എഴുതാനും വായിക്കാനും അറിയാത്ത ഒരു മലയാളിക്ക് തമിഴ് പാട്ട് കേട്ട് മനപ്പാഠമാക്കി പാടാൻ പ്രയാസം ഇല്ലല്ലോ

ഇസ്‌ലാം: സൈനബ റ യുടെ വിവാഹം വിമർശകർക്ക് മറുപടി

 

ചോദ്യം

*സൈനബ ബീവി യെ സൈദ് റ യെ കൊണ്ട് വിവാഹം ചെയ്ത് കൊടുത്തത് തിരുനബി തന്നെയാണ് തെളിവ്*

وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ۗ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِينًا (36)

قال العوفي ، عن ابن عباس : قوله : ( وما كان لمؤمن ولا مؤمنة ) الآية ، وذلك أن رسول الله صلى الله عليه وسلم انطلق ليخطب على فتاه زيد بن حارثة ، فدخل على زينب بنت جحش الأسدية فخطبها ، فقالت : لست بناكحته ، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم : " بل فانكحيه " قالت : يا رسول الله ، أؤامر في نفسي فبينما هما يتحدثان أنزل الله هذه الآية على رسوله صلى الله عليه وسلم : ( وما كان لمؤمن ولا مؤمنة إذا قضى الله ورسوله أمرا ) الآية ، قالت : قد رضيته لي منكحا يا رسول الله ؟ قال : " نعم " قالت : إذا لا أعصي رسول الله صلى الله عليه وسلم ، قد أنكحته نفسي

وقال ابن لهيعة ، عن ابن أبي عمرة ، عن عكرمة ، عن ابن عباس قال : خطب رسول الله صلى الله عليه وسلم زينب بنت جحش لزيد بن حارثة ، فاستنكفت منه ، وقالت : أنا خير منه حسبا - وكانت امرأة فيها حدة - فأنزل الله ، عز وجل : ( وما كان لمؤمن ولا مؤمنة ) الآية كلها

وهكذا قال مجاهد ، وقتادة ، ومقاتل بن حيان : أنها نزلت في زينب بنت جحش [ الأسدية ] حين خطبها رسول الله صلى الله عليه وسلم على مولاه زيد بن حارثة ، فامتنعت ثم أجابت،( تفسير ابن كثير 217/3

وكان رسول الله صلى الله عليه وسلم قد زوجه بابنة عمته زينب بنت جحش الأسدية - وأمها أميمة بنت عبد المطلب - وأصدقها عشرة دنانير ، وستين درهما ، وخمارا ، وملحفة ، ودرعا ، وخمسين مدا من طعام ، وعشرة أمداد من تمر قاله مقاتل بن حيان ، فمكثت عنده قريبا من سنة أو فوقها ، ثم وقع بينهما ، فجاء زيد يشكوها إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فجعل رسول الله يقول له : " أمسك عليك زوجك ، واتق الله 

تفسير ابن كثير 217/3

ചോദ്യം

തിരുനബി അബി സൈനബയുടെ അമ്മയുടെ വീട്ടിലേക്ക്  സൈദി റ നെ കാണാൻ വേണ്ടി പോയപ്പോൾ  സൈനബയുടെ ശരീരഭാഗങ്ങൾ കാണുകയും വിവാഹം ചെയ്യണമെന്ന ആഗ്രഹം ജനിക്കുകയും ചെയ്തു എന്ന് എന്ന് ചില ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ കാണുന്നുണ്ട് അത് ശരിയാണോ ?

മറുപടി

അത്തരം റിപ്പോർട്ടുകൾ  മുഴുവനും  അസ്വീകാര്യമായ തും  സഹീഹല്ലാത്തതും  പ്രമാണമാവാൻ പറ്റാത്തതും ആണെന്ന്  ധാരാളം പണ്ഡിതന്മാർ തഫ്സീറുകളിൽ തന്നെ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

قال الإمام ابن كثير:

{ ذَكَرَ ابنُ جرير، وابنُ أبي حاتم هَاهُنَا آثاراً عن بعض السلف، رضي الله عنهم، أحببنا أنْ نَضْرِبَ عنها صَفْحاً لعدم صحتها فلا نُورِدُهَا }.(13)

وفي تفسير ابن العربي ج ٣ - الصفحة ٥٧٦

الميلاد468 هـ

الوفاة543 هـ

{ هذه الرواياتُ كُلُّهَا سَاقِطَةُ الأسانيد }

قال الْقَاضِي:

{ وَمَا وَرَاءَ هَذِهِ الرِّوَايَةِ غَيْرُ مُعْتَبَرٍ ، فَأَمَّا قَوْلُهُمْ : إنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَآهَا فَوَقَعَتْ فِي قَلْبِهِ فَبَاطِلٌ فَإِنَّهُ كَانَ مَعَهَا فِي كُلِّ وَقْتٍ وَمَوْضِعٍ ، وَلَمْ يَكُنْ حِينَئِذٍ حِجَابٌ ، فَكَيْفَ تَنْشَأُ مَعَهُ وَيَنْشَأُ مَعَهَا وَيَلْحَظُهَا فِي كُلِّ سَاعَةٍ ، وَلا تَقَعُ فِي قَلْبِهِ إلَّا إذَا كَانَ لَهَا زَوْجٌ ، وَقَدْ وَهَبَتْهُ نَفْسَهَا ، وَكَرِهَتْ غَيْرَهُ ، فَلَمْ تَخْطِرْ بِبَالِهِ ، فَكَيْفَ يَتَجَدَّدُ لَهُ هَوًى لَمْ يَكُنْ ، حَاشَا لِذَلِكَ الْقَلْبِ الْـمُطَهَّرِ مِنْ هَذِهِ الْعَلَاقَةِ الْفَاسِدَةِ }.

احكام القرءان

ج ٣ - الصفحة ٥٧٦

........

 

قال الإمام ابن حجر العسقلاني:

{ وَوَرَدَتْ آَثَارٌ أُخْرَى أَخْرَجَهَا ابْنُ أبي حَاتِم والطبريُّ وَنَقَلَهَا كثيرٌ مِن الـمُفَسِّرِينَ لا ينبغي التشاغل بها، والذي أوردتُه مِنْهَا هو المعتمد، والحاصل أنَّ الذي كان يـُخْفِيهِ النبيُّ صَلَّى الله عليه وَسَلَّمَ هو إِخْبَار الله إياه أَنَّهَا سَتَصِيرُ زَوْجَتَهُ }.(14)

وفي فتح الباري

قوله : ( إن هذه الآية وتخفي في نفسك ما الله مبديه نزلت في شأن زينب بنت جحش وزيد بن حارثة ) هكذا اقتصر على هذا القدر من هذه القصة

........................

ബുഖാരി

 ، وقد أخرجه في التوحيد من وجه آخر عن حماد بن زيد عن ثابت عن أنس قال : جاء زيد بن حارثة يشكو ، فجعل النبي - صلى الله عليه وسلم - يقول : اتق الله وأمسك عليك زوجك ، قال : أنس : لو كان رسول الله - صلى الله عليه وسلم - كاتما شيئا لكتم هذه الآية قال : " وكانت تفتخر على أزواج النبي - صلى الله عليه وسلم - " الحديث .

 وأخرجه أحمد عن مؤمل بن إسماعيل عن حماد بن زيد بهذا الإسناد [ ص: 384 ] بلفظ أتى رسول الله - صلى الله عليه وسلم - منزل زيد بن حارثة فجاءه زيد يشكوها إليه ، فقال : له : أمسك عليك زوجك واتق الله ، فنزلت إلى قوله : زوجناكها قال : يعني زينب بنت جحش .

 وقد أخرج ابن أبي حاتم هذه القصة من طريق السدي فساقها سياقا واضحا حسنا ولفظه " بلغنا أن هذه الآية نزلت في زينب بنت جحش ، وكانت أمها أميمة بنت عبد المطلب عمة رسول الله - صلى الله عليه وسلم - وكان رسول الله - صلى الله عليه وسلم - أراد أن يزوجها زيد بن حارثة مولاه فكرهت ذلك ، ثم إنها رضيت بما صنع رسول الله - صلى الله عليه وسلم - فزوجها إياه

، *ثم أعلم الله عز وجل نبيه - صلى الله عليه وسلم - بعد أنها من أزواجه فكان يستحي أن يأمر بطلاقها ، وكان لا يزال يكون بين زيد وزينب ما يكون من الناس ، فأمره رسول الله - صلى الله عليه وسلم - أن يمسك عليه زوجه وأن يتقي الله ، وكان يخشى الناس أن يعيبوا عليه ويقولوا تزوج امرأة ابنه ، وكان قد تبنى زيدا " 

. وعنده من طريق علي بن زيد عن علي بن الحسين بن علي قال : أعلم الله نبيه - صلى الله عليه وسلم - أن زينب ستكون من أزواجه قبل أن يتزوجها ، فلما أتاه زيد يشكوها إليه وقال له : اتق الله وأمسك عليك زوجك قال : الله : قد أخبرتك أني مزوجكها ، وتخفي في نفسك ما الله مبديه . وقد أطنب الترمذي الحكيم في تحسين هذه الرواية وقال : إنها من جواهر العلم المكنون . وكأنه لم يقف على تفسير السدي الذي أوردته ، وهو أوضح سياقا وأصح إسنادا إليه لضعف علي بن زيد بن جدعان .

 وروى عبد الرزاق عن معمر عن قتادة قال : جاء زيد بن حارثة فقال : يا رسول الله إن زينب اشتد علي لسانها ، وأنا أريد أن أطلقها ، فقال : له : اتق الله وأمسك عليك زوجك ، قال : والنبي - صلى الله عليه وسلم - يحب أن يطلقها ويخشى قالة الناس

.........

 . ووردت آثار أخرى أخرجها ابن أبي حاتم والطبري ونقلها كثير من المفسرين لا ينبغي التشاغل بها ، والذي أوردته منها هو المعتمد .

................

 والحاصل أن الذي كان يخفيه النبي - صلى الله عليه وسلم - هو إخبار الله إياه أنها ستصير زوجته ، والذي كان يحمله على إخفاء ذلك خشية قول الناس تزوج امرأة ابنه ، وأراد الله إبطال ما كان أهل الجاهلية عليه من أحكام التبني بأمر لا أبلغ في الإبطال منه وهو تزوج امرأة الذي يدعى ابنا . ووقوع ذلك من إمام المسلمين ليكون أدعى لقبولهم . وإنما وقع الخبط في تأويل متعلق الخشية والله أعلم 

، وقد أخرج الترمذي من طريق داود بن أبي هند عن الشعبي عن عائشة قالت : " لو كان رسول الله - صلى الله عليه وسلم - كاتما شيئا من الوحي لكتم هذه الآية ( وإذ تقول للذي أنعم الله عليه - يعني بالإسلام - وأنعمت عليه - بالعتق - أمسك عليك زوجك ) إلى قوله : قدرا مقدورا وإن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - لما تزوجها قالوا : تزوج حليلة ابنه ، فأنزل الله تعالى ما كان محمد أبا أحد من رجالكم الآية ، وكان تبناه وهو صغير . 

قلت : حتى صار رجلا يقال له زيد بن محمد ، فأنزل الله تعالى : ادعوهم لآبائهم - إلى قوله - ومواليكم 

. قال : الترمذي : روي عن داود عن الشعبي

 عن مسروق عن عايشة إلى قوله : " لكتم هذه الآية " ولم يذكر ما بعده . قلت : وهذا القدر أخرجه مسلم كما قال : الترمذي ، وأظن الزائد بعده مدرجا في الخبر ، فإن الراوي له عن داود لم يكن بالحافظ . 

وقال : ابن العربي : إنما قال - عليه الصلاة والسلام - لزيد : أمسك عليك زوجك اختبارا لما عنده من الرغبة فيها أو عنها ، فلما أطلعه زيد على ما عنده منها من النفرة التي نشأت من تعاظمها عليه وبذاءة لسانها أذن له في طلاقها ، وليس في مخالفة متعلق الأمر لمتعلق العلم ما يمنع الأمر به والله أعلم .

 وروى أحمد ومسلم والنسائي من طريق سليمان بن المغيرة عن ثابت عن أنس قال : " لما انقضت عدة زينب قال : رسول الله - صلى الله عليه وسلم - لزيد : اذكرها علي ، قال : فانطلقت فقلت : يا زينب ، أبشري ، أرسل رسول الله - صلى الله عليه وسلم - يذكرك . فقالت : ما أنا بصانعة شيئا حتى أؤامر ربي ، فقامت إلى مسجدها ، [ ص: 385 ] ونزل القرآن ، وجاء رسول الله - صلى الله عليه وسلم - حتى دخل عليها بغير إذن " وهذا أيضا من أبلغ ما وقع في ذلك ، وهو أن يكون الذي كان زوجها هو الخاطب ، لئلا يظن أحد أن ذلك وقع قهرا بغير رضاه . وفيه أيضا اختبار ما كان عنده منها هل بقي منه شيء أم لا ؟ فتح الباري

.........

.

اللباب في علوم الكتاب أحد كتب تفسير القران الكريم، ألفه ابن عادل الحنبلي (775 هـ - 880 هـ). يقول المؤرخ السوري عمر رضا كحالة في كتابه معجم المؤلفين: «عمر بن علي بن عادل، مفسر، ومن تصانيفه اللباب في علوم الكتاب في تفسير القران، فرغ من تأليفه 879 هـ».[1]

قال عمر وابن مسعود وعائشة : ما نزلت على رسول الله - صلى الله عليه وسلم - آية هي أشد عليه من هذه ( الآية{[43598]} ) . وروي عن مسروق قال : قالت عائشة : لو كتم النبي - صلى الله عليه وسلم - شيئاً مِمَّا أوحي إليه لكتم هذه{[43599]} الآية : { وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا الله مُبْدِيهِ } وروي عن سفيانَ بْن عُيَيْنَةَ عن عليِّ بن جُدْعَانَ قال : سألني عليّ بن الحُسَيْنِ زَيْنُ العابدين ما يقول الحَسَنُ في قوله : { وتخفي في نفسك ما الله مبديه وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه } قال : قلت : ( تقول{[43600]} ) : «لَمَّا جاء زيد إلى النبي - صلى الله عليه وسلم - فقال له : يا نبي الله إني أريد أن أطلق زينب فأعجبه ذلك قال : أمسك عليك زوجك واتق الله » فقال علي بن الحسين ليس كذلك كان الله قد أعلمه أنها ستكون من أزواجه وأن زيداً سيطلقها فلما جاء زيد قال : أريد أن أطلقها قال له : أمْسِكْ عليك زوجك فعاتبه الله وقال : لِمَ قُلْتَ : أمسك عليك زوجك وقد أعلمتك أنها ستكون من أزواجك وهذا هو{[43601]} الأولى والأليق بحال الأنبياء وهو مطابق للتلاوة لأن الله تعالى أعلم أنه يبدي ويظهر ما أخفاه ولم يظهر غير تزويجها منه فقال : «زَوَّجْنَاكَهَا » فلو كان الذي أضمره رسول الله - صلى الله عليه وسلم - محبتها أو إرادة طلاقها لكان يظهر ذلك لأنه لا يجوز أنه يخبر أنه يُظْهِرُه ثم يكتمه فلا يظهره فدل على أنه إنما عوتب على إخفاء ما أعلمه الله أنها ستكون زوجة له ، وإنما أخفاه استحياء أن يقول لزيد : إن الذي تحتك في نِكَاحِكَ ستكون امرأتي وهذا حسن{[43602]} وإن كان الآخرَ وهو أنه أخفى محبتها أو نكاحها لو طلقها لا يقدح في حال الأنبياء ؛ لأن العبد غير ملوم على ما يقع في قلبه من مثل هذه الأشياء ما لم يقصد فيه المأثم ؛ لأن الوُدَّ ومَيْلَ النفس من طبع البشر ، 

(تفسير اللباب  في علوم الكتاب)

وفي  تفسير القرطبي

واختلف الناس في تأويل هذه الآية ، فذهب قتادة وابن زيد وجماعة من المفسرين ، منهم الطبري وغيره - إلى أن النبي صلى الله عليه وسلم وقع منه استحسان لزينب بنت جحش ، وهي في عصمة زيد ، وكان حريصا على أن يطلقها زيد فيتزوجها هو ; ثم إن زيدا لما أخبره بأنه يريد فراقها ، ويشكو منها غلظة قول وعصيان أمر ، وأذى باللسان وتعظما بالشرف ، قال له : اتق الله - أي فيما تقول عنها - وأمسك عليك زوجك وهو يخفي الحرص على طلاق زيد إياها . وهذا الذي كان يخفي في نفسه ، ولكنه لزم ما يجب من الأمر بالمعروف . وقال مقاتل : زوج النبي صلى الله عليه وسلم زينب بنت جحش من زيد فمكثت عنده حينا ، ثم إنه عليه السلام أتى زيدا يوما يطلبه ، فأبصر زينب قائمة ، كانت بيضاء جميلة جسيمة من أتم نساء قريش ، فهويها وقال : سبحان الله مقلب القلوب ! فسمعت زينب بالتسبيحة فذكرتها لزيد ، ففطن زيد فقال : يا رسول الله ، ائذن لي في طلاقها ، فإن فيها كبرا ، تعظم علي وتؤذيني بلسانها ، فقال عليه السلام : أمسك عليك زوجك واتق الله . وقيل : إن الله بعث ريحا فرفعت الستر وزينب متفضلة في منزلها ، فرأى زينب فوقعت في نفسه ، ووقع في نفس زينب أنها وقعت في نفس النبي صلى الله عليه وسلم وذلك لما جاء يطلب زيدا ، فجاء زيد فأخبرته بذلك ، فوقع في نفس زيد أن يطلقها . وقال ابن عباس : وتخفي في نفسك الحب لها . وتخشى الناس أي تستحييهم .

وقيل : تخاف وتكره لائمة المسلمين لو قلت طلقها ، ويقولون أمر رجلا بطلاق امرأته ثم نكحها حين طلقها . والله أحق أن تخشاه في كل الأحوال . وقيل والله أحق أن تستحي منه ، ولا تأمر زيدا بإمساك زوجته بعد أن أعلمك الله أنها ستكون زوجتك ، فعاتبه الله على جميع هذا . وروي عن علي بن الحسين : أن النبي صلى الله عليه وسلم كان قد أوحى الله تعالى إليه أن زيدا يطلق زينب ، وأنه يتزوجها بتزويج الله إياها ، فلما تشكى زيد للنبي صلى الله عليه وسلم خلق زينب ، وأنها لا تطيعه ، وأعلمه أنه يريد طلاقها ، قال له رسول الله صلى الله عليه وسلم على جهة الأدب والوصية : اتق الله في قولك وأمسك عليك زوجك وهو يعلم أنه سيفارقها ويتزوجها ، وهذا هو الذي أخفى في نفسه ، ولم يرد أن يأمره بالطلاق لما علم أنه سيتزوجها ، وخشي رسول الله صلى الله عليه وسلم أن يلحقه قول من الناس في أن يتزوج زينب بعد زيد ، وهو مولاه ، وقد أمره بطلاقها ، فعاتبه الله تعالى على هذا القدر من أن خشي الناس في شيء قد أباحه الله له ، بأن قال : أمسك مع علمه بأنه يطلق . وأعلمه أن الله أحق بالخشية ، أي في كل حال . قال علماؤنا رحمة الله عليهم : وهذا القول أحسن ما قيل في تأويل هذه الآية ، وهو الذي عليه أهل التحقيق من المفسرين والعلماء الراسخين ، كالزهري والقاضي بكر بن العلاء القشيري ، والقاضي أبي بكر ابن العربي وغيرهم . والمراد بقوله تعالى : وتخشى الناس إنما هو إرجاف المنافقين بأنه نهى عن تزويج نساء الأبناء وتزوج بزوجة ابنه . فأما ما روي أن النبي صلى الله عليه وسلم هوي زينب امرأة زيد - وربما أطلق بعض المجان لفظ عشق - فهذا إنما يصدر عن جاهل بعصمة النبي صلى الله عليه وسلم عن مثل هذا ، أو مستخف بحرمته . قال الترمذي الحكيم في نوادر الأصول ، وأسند إلى علي بن الحسين قوله : فعلي بن الحسين جاء بهذا من خزانة العلم جوهرا من الجواهر ، ودرا من الدرر ، أنه إنما عتب الله عليه في أنه قد أعلمه أن ستكون هذه من أزواجك ، فكيف قال بعد ذلك لزيد : أمسك عليك زوجك وأخذتك خشية الناس أن يقولوا : تزوج امرأة ابنه ، والله أحق أن تخشاه . وقال النحاس : قال بعض العلماء : ليس هذا من النبي صلى الله عليه وسلم خطيئة ، ألا ترى أنه لم يؤمر بالتوبة ولا بالاستغفار منه . وقد يكون الشيء ليس بخطيئة إلا أن غيره أحسن منه ، وأخفى ذلك في نفسه خشية أن يفتتن الناس .

الثانية : قال ابن العربي : فإن قيل لأي معنى قال له : أمسك عليك زوجك وقد أخبره الله أنها زوجه . قلنا : أراد أن يختبر منه ما لم يعلمه الله من رغبته فيها أو رغبته عنها ، فأبدى له زيد من النفرة عنها والكراهة فيها ما لم يكن علمه منه في أمرها . فإن قيل : كيف يأمره بالتمسك بها وقد علم أن الفراق لا بد منه ؟ وهذا تناقض . قلنا : بل هو صحيح للمقاصد الصحيحة ، لإقامة الحجة ومعرفة العاقبة ، ألا ترى أن الله تعالى يأمر العبد بالإيمان وقد علم أنه لا يؤمن ، فليس في مخالفة متعلق الأمر لمتعلق العلم ما يمنع من الأمر به عقلا وحكما . وهذا من نفيس العلم فتيقنوه وتقبلوه . وقوله : ( واتق الله ) أي في طلاقها ، فلا تطلقها . وأراد نهي تنزيه لا نهي تحريم ؛ لأن الأولى ألا يطلق . وقيل : اتق الله فلا تذمها بالنسبة إلى الكبر وأذى الزوج . ( وتخفي في نفسك ) قيل : تعلق قلبه . وقيل : مفارقة زيد إياها . وقيل : علمه بأن زيدا سيطلقها ؛ لأن الله قد أعلمه بذلك .

الثالثة : روي عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال لزيد : ما أجد في نفسي أوثق منك فاخطب زينب علي . قال : فذهبت ووليتها ظهري توقيرا للنبي صلى الله عليه وسلم ، وخطبتها ففرحت وقالت : ما أنا بصانعة شيئا حتى أوامر ربي ، فقامت إلى مسجدها ونزل القرآن ، فتزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ودخل بها .

قلت : معنى هذا الحديث ثابت في الصحيح . وترجم له النسائي ( صلاة المرأة إذا خطبت واستخارتها ربها ) روى الأئمة - واللفظ لمسلم - عن أنس قال : لما انقضت عدة زينب قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لزيد : فاذكرها علي قال : فانطلق زيد حتى أتاها وهي تخمر عجينها . قال : فلما رأيتها عظمت في صدري ، حتى ما أستطيع أن أنظر إليها ، أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ذكرها فوليتها ظهري ، ونكصت على عقبي ، فقلت : يا زينب ، أرسل رسول الله صلى الله عليه وسلم يذكرك ، قالت ، : ما أنا بصانعة شيئا حتى أوامر ربي ، فقامت إلى مسجدها ونزل القرآن . وجاء رسول الله صلى الله عليه وسلم فدخل عليها بغير إذن . قال : فقال ولقد رأيتنا أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أطعمنا الخبز واللحم حين امتد النهار . . الحديث . في رواية ( حتى تركوه ) . وفي رواية عن أنس أيضا قال : ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم أولم على امرأة من نسائه ما أولم على زينب ، فإنه ذبح شاة . قال علماؤنا : فقوله عليه السلام لزيد : فاذكرها علي أي اخطبها ، كما بينه الحديث الأول . وهذا امتحان لزيد واختبار له ، حتى يظهر صبره وانقياده وطوعه .

قلت : وقد يستنبط من هذا أن يقول الإنسان لصاحبه : اخطب علي فلانة ، لزوجه المطلقة منه ، ولا حرج في ذلك . والله أعلم .

وفي تفسير البيضاوي6/354

وروى سفيان بن عيينة عن علي بن زيد بن جدعان قال : سألني علي بن الحسين زين العابدين ما يقول الحسن في قوله : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه ) ؟ قلت : يقول لما جاء زيد إلى النبي - صلى الله عليه وسلم - فقال : يا نبي الله إني أريد أن أطلق زينب فأعجبه ذلك ، فقال : أمسك عليك زوجك واتق الله ، فقال علي بن الحسين : ليس كذلك ، كان الله تعالى قد أعلمه أنها ستكون من أزواجه وأن زيدا سيطلقها ، فلما جاء زيد وقال : إني أريد أن أطلقها قال له : أمسك عليك زوجك ، فعاتبه الله وقال : لم قلت : أمسك عليك زوجك ، وقد أعلمتك أنها ستكون من أزواجك ؟ [ ص: 356 ] وهذا هو الأولى والأليق بحال الأنبياء وهو مطابق للتلاوة لأن الله علم أنه يبدي ويظهر ما أخفاه ولم يظهر غير تزويجها منه فقال : " زوجناكها " فلو كان الذي أضمره رسول الله - صلى الله عليه وسلم - محبتها أو إرادة طلاقها لكان يظهر ذلك لأنه لا يجوز أن يخبر أنه يظهره ثم يكتمه فلا يظهره ، فدل على أنه إنما عوتب على إخفاء ما أعلمه الله أنها ستكون زوجة له ، وإنما أخفاه استحياء أن يقول لزيد : التي تحتك وفي نكاحك ستكون امرأتي ، وهذا قول حسن مرض ، وإن كان القول الآخر وهو أنه أخفى محبتها أو نكاحها لو طلقها لا يقدح في حال الأنبياء ، لأن العبد غير ملوم على ما يقع في قلبه في مثل هذه الأشياء ما لم يقصد فيه المآثم ، لأن الود وميل النفس من طبع البشر

جمعها محمد اسلم الثقافي برابننغادي المليباري

ഇസ്ലാം വിമർശനം : സൈനബ ബീവിയുടെ വിവാഹം

 وفي تفسير ابن كثير

وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ ۖ فَلَمَّا قَضَىٰ زَيْدٌ مِّنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا ۚ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا (37)

وكان رسول الله صلى الله عليه وسلم قد زوجه بابنة عمته زينب بنت جحش الأسدية - وأمها أميمة بنت عبد المطلب - وأصدقها عشرة دنانير ، وستين درهما ، وخمارا ، وملحفة ، ودرعا ، وخمسين مدا من طعام ، وعشرة أمداد من تمر قاله مقاتل بن حيان ، فمكثت عنده قريبا من سنة أو فوقها ، ثم وقع بينهما ، فجاء زيد يشكوها إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فجعل رسول الله يقول له : " أمسك عليك زوجك ، واتق الله " قال الله تعالى : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه )

ذكر ابن جرير ، وابن أبي حاتم هاهنا آثارا عن بعض السلف ، رضي الله عنهم ، أحببنا أن نضرب عنها صفحا لعدم صحتها فلا نوردها

وقد روى الإمام أحمد هاهنا أيضا حديثا ، من رواية حماد بن زيد ، عن ثابت ، عن أنس فيه غرابة تركنا سياقه أيضا

وقد روى البخاري أيضا بعضه مختصرا فقال : حدثنا محمد بن عبد الرحيم ، حدثنا معلى بن منصور ، عن حماد بن زيد ، حدثنا ثابت ، عن أنس بن مالك قال : إن هذه الآية : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه ) نزلت في شأن زينب بنت جحش ، وزيد بن حارثة ، رضي الله عنهما

وقال ابن أبي حاتم : حدثنا أبي ، حدثنا علي بن هاشم بن مرزوق ، حدثنا ابن عيينة ، عن علي بن زيد بن جدعان قال : سألني علي بن الحسين ما يقول الحسن في قوله : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه ) [ وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه ] ) ؟ فذكرت له فقال : لا ولكن الله أعلم نبيه أنها ستكون من أزواجه قبل أن يتزوجها ، فلما أتاه زيد ليشكوها إليه قال : اتق الله ، وأمسك عليك زوجك فقال : قد أخبرتك أني مزوجكها ، وتخفي في نفسك ما الله مبديه

وهكذا روي عن السدي أنه قال نحو ذلك

وقال ابن جرير : حدثني إسحاق بن شاهين ، حدثني خالد ، عن داود عن عامر ، عن عائشة ، رضي الله عنها ، أنها قالت : لو كتم محمد صلى الله عليه وسلم شيئا مما أوحي إليه من كتاب الله ، لكتم : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه )

وقوله : ( فلما قضى زيد منها وطرا زوجناكها ) : الوطر : هو الحاجة والأرب ، أي : لما فرغ منها ، وفارقها زوجناكها ، وكان الذي ولي تزويجها منه هو الله ، عز وجل ، بمعنى : أنه أوحى إليه أن يدخل عليها بلا ولي ولا مهر ولا عقد ولا شهود من البشر

قال الإمام أحمد : حدثنا هاشم - يعني : ابن القاسم أبو النضر - حدثنا سليمان بن المغيرة ، عن ثابت ، عن أنس ، رضي الله عنه ، قال : لما انقضت عدة زينب قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لزيد بن حارثة : " اذهب فاذكرها علي " فانطلق حتى أتاها وهي تخمر عجينها ، قال : فلما رأيتها عظمت في صدري - حتى ما أستطيع أن أنظر إليها - أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ذكرها ، فوليتها ظهري ونكصت على عقبي ، وقلت : يا زينب ، أبشري ، أرسلني رسول الله صلى الله عليه وسلم يذكرك قالت : ما أنا بصانعة شيئا حتى أؤامر ربي ، عز وجل فقامت إلى مسجدها ، ونزل القرآن ، وجاء رسول الله صلى الله عليه وسلم فدخل عليها بغير إذن ولقد رأيتنا حين دخلت على رسول الله صلى الله عليه وسلم أطعمنا عليها الخبز واللحم ، فخرج الناس وبقي رجال يتحدثون في البيت بعد الطعام ، فخرج رسول الله صلى الله عليه وسلم [ واتبعته ] فجعل يتتبع حجر نسائه يسلم عليهن ، ويقلن : يا رسول الله ، كيف وجدت أهلك ؟ فما أدري أنا أخبرته أن القوم قد خرجوا أو أخبر قال : فانطلق حتى دخل البيت ، فذهبت أدخل معه ، فألقى الستر بيني وبينه ، ونزل الحجاب ، ووعظ القوم بما وعظوا به : ( لا تدخلوا بيوت النبي إلا أن يؤذن لكم ) الآية

ورواه مسلم والنسائي من طرق ، عن سليمان بن المغيرة ، به

وقد روى البخاري ، رحمه الله ، عن أنس بن مالك ، رضي الله عنه ، أن زينب بنت جحش كانت تفخر على أزواج النبي صلى الله عليه وسلم فتقول : زوجكن أهاليكن وزوجني الله من فوق سبع سماوات

وقد قدمنا في " سورة النور " عن محمد بن عبد الله بن جحش قال : تفاخرت زينب وعائشة ، فقالت زينب ، رضي الله عنها : أنا التي نزل تزويجي من السماء ، وقالت عائشة : أنا التي نزل عذري من السماء ، فاعترفت لها زينب ، رضي الله عنها

وقال ابن جرير : حدثنا ابن حميد ، حدثنا جرير ، عن المغيرة ، عن الشعبي قال : كانت زينب تقول للنبي صلى الله عليه وسلم إني لأدل عليك بثلاث ، ما من نسائك امرأة تدل بهن : إن جدي وجدك واحد ، وإني أنكحنيك الله من السماء ، وإن السفير جبريل عليه السلام

وقوله : ( لكيلا يكون على المؤمنين حرج في أزواج أدعيائهم إذا قضوا منهن وطرا ) أي : إنما أبحنا لك تزويجها وفعلنا ذلك; لئلا يبقى حرج على المؤمنين في تزويج مطلقات الأدعياء ، وذلك أن رسول الله صلى الله عليه وسلم كان قبل النبوة قد تبنى زيد بن حارثة ، فكان يقال له : " زيد بن محمد " ، فلما قطع الله هذه النسبة بقوله تعالى : ( وما جعل أدعياءكم أبناءكم ذلكم قولكم بأفواهكم والله يقول الحق وهو يهدي السبيل ادعوهم لآبائهم هو أقسط عند الله ) ، ثم زاد ذلك بيانا وتأكيدا بوقوع تزويج رسول الله صلى الله عليه وسلم بزينب بنت جحش لما طلقها زيد بن حارثة ; ولهذا قال في آية التحريم : ( وحلائل أبنائكم الذين من أصلابكم ) [ النساء : 23 ] ليحترز من الابن الدعي; فإن ذلك كان كثيرا فيهم

وقوله : ( وكان أمر الله مفعولا ) أي : وكان هذا الأمر الذي وقع قد قدره الله تعالى وحتمه ، وهو كائن لا محالة ، كانت زينب في علم الله ستصير من أزواج النبي صلى الله عليه وسلم

تفسير ابن كثير

مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَٰكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ ۗ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا (40)

وقوله : ( ما كان محمد أبا أحد من رجالكم ) ، نهى [ تعالى ] أن يقال بعد هذا : " زيد بن محمد " أي : لم يكن أباه وإن كان قد تبناه ، فإنه ، صلوات الله عليه وسلامه ، لم يعش له ولد ذكر حتى بلغ الحلم; فإنه ولد له القاسم ، والطيب ، والطاهر ، من خديجة فماتوا صغارا ، وولد له إبراهيم من مارية القبطية ، فمات أيضا رضيعا ، وكان له من خديجة أربع بنات : زينب ، ورقية ، وأم كلثوم ، وفاطمة ، رضي الله عنهم أجمعين ، فمات في حياته ثلاث وتأخرت فاطمة حتى أصيبت به ، صلوات الله وسلامه عليه ، ثم ماتت بعده لستة أشهر .

وقوله : ( ولكن رسول الله وخاتم النبيين وكان الله بكل شيء عليما ) كقوله : ( الله أعلم حيث يجعل رسالته ) [ الأنعام : 124 ] فهذه الآية نص في أنه لا نبي بعده ، وإذا كان لا نبي بعده فلا رسول [ بعده ] بطريق الأولى والأحرى; لأن مقام الرسالة أخص من مقام النبوة ، فإن كل رسول نبي ، ولا ينعكس . وبذلك وردت الأحاديث المتواترة عن رسول الله صلى الله عليه وسلم من حديث جماعة من الصحابة .

تفسير ابن كثير

.........................

وفي تفسير الرازي

ثم قال تعالى: * (فلما قضى زيد منها وطرا زوجناكها) * أي لما طلقها زيد وانقضت عدتها وذلك لأن الزوجة ما دامت في نكاح الزوج فهي تدفع حاجته وهو محتاج إليها، فلم يقض منها الوطر بالكلية ولم يستغن وكذلك إذا كان في العدة له بها تعلق لإمكان شغل الرحم فلم يقض منها بعد وطره، وأما إذا طلق وانقضت عدتها استغنى عنها ولم يبق له معها تعلق فيقضي منها الوطر وهذا موافق لما في الشرع لأن التزوج بزوجة الغير أو بمعتدته لا يجوز فلهذا قال: * (فلما قضى) * وكذلك قوله: * (لكي لا يكون على المؤمنين حرج في أزواج أدعيائهم إذا قضوا منهن وطرا) * أي إذا طلقوهن وانقضت عدتهن، وفيه إشارة إلى أن التزويج من النبي عليه السلام لم يكن لقضاء شهوة النبي عليه السلام بل لبيان الشريعة بفعله فإن الشرع يستفاد من فعل النبي وقوله: * (وكان أمر الله مفعولا) * أي مقضيا ما قضاه كائن.

ثم بين أن تزوجه عليه السلام بها مع أنه كان مبينا لشرع مشتمل على فائدة كان خاليا من المفاسد فقال:

* (ما كان على النبى من حرج فيما فرض الله له سنة الله فى الذين خلوا من قبل وكان أمر الله قدرا مقدورا) *.

* (ما كان على النبي من حرج فيما فرض الله له سنة الله في الذين خلوا من قبل وكان أمر الله

ثم قال تعالى * (ما كان محمد أبآ أحد من رجالكم ولكن رسول الله وخاتم النبيين وكان الله بكل شىء عليما) *.

لما بين الله ما في تزوج النبي عليه السلام بزينب من الفوائد بين أنه كان خاليا من وجوه المفاسد، وذلك لأن ما كان يتوهم من المفسدة كان منحصرا في التزوج بزوجة الابن فإنه غير جائز فقال الله تعالى إن زيدا لم يكن ابنا له لا بل أحد الرجال لم يكن ابن محمد، فإن قائل النبي كان أبا أحد من الرجال لأن الرجل اسم الذكر من أولاد آدم قال تعالى: * (وإن كانوا إخوة رجالا ونساء) * (النساء: 176) والصبي داخل فيه، فنقول الجواب عنه من وجهين أحدهما: أن الرجل في الاستعمال يدخل في مفهومه الكبر والبلوغ ولم يكن للنبي عليه السلام ابن كبير يقال إنه رجل والثاني: هو أنه تعالى قال: * (من رجالكم) * ووقت الخطاب لم يكن له ولد ذكر، ثم إنه تعالى لما نفى كونه أبا عقبه بما يدل على ثبوت ما هو في حكم الأبوة من بعض الوجوه فقال: * (ولكن رسول الله) * فإن رسول الله كالأب للأمة في الشفقة من جانبه، وفي التعظيم من طرفهم بل أقوى فإن النبي أولى بالمؤمنين من أنفسهم، والأب ليس كذلك، ثم بين ما يفيد زيادة الشفقة من جانبه والتعظيم من جهتهم بقوله: * (وخاتم النبيين) * وذلك لأن النبي الذي يكون بعده نبي إن ترك شيئا من النصيحة والبيان يستدركه من يأتي بعده، وأما من لا نبي بعده يكون أشفق على أمته وأهدى لهم وأجدى، إذ هو كوالد لولده الذي ليس له غيره من أح تفسير رازي

وفي  تفسير القرطبي

واختلف الناس في تأويل هذه الآية ، فذهب قتادة وابن زيد وجماعة من المفسرين ، منهم الطبري وغيره - إلى أن النبي صلى الله عليه وسلم وقع منه استحسان لزينب بنت جحش ، وهي في عصمة زيد ، وكان حريصا على أن يطلقها زيد فيتزوجها هو ; ثم إن زيدا لما أخبره بأنه يريد فراقها ، ويشكو منها غلظة قول وعصيان أمر ، وأذى باللسان وتعظما بالشرف ، قال له : اتق الله - أي فيما تقول عنها - وأمسك عليك زوجك وهو يخفي الحرص على طلاق زيد إياها . وهذا الذي كان يخفي في نفسه ، ولكنه لزم ما يجب من الأمر بالمعروف . وقال مقاتل : زوج النبي صلى الله عليه وسلم زينب بنت جحش من زيد فمكثت عنده حينا ، ثم إنه عليه السلام أتى زيدا يوما يطلبه ، فأبصر زينب قائمة ، كانت بيضاء جميلة جسيمة من أتم نساء قريش ، فهويها وقال : سبحان الله مقلب القلوب ! فسمعت زينب بالتسبيحة فذكرتها لزيد ، ففطن زيد فقال : يا رسول الله ، ائذن لي في طلاقها ، فإن فيها كبرا ، تعظم علي وتؤذيني بلسانها ، فقال عليه السلام : أمسك عليك زوجك واتق الله . وقيل : إن الله بعث ريحا فرفعت الستر وزينب متفضلة في منزلها ، فرأى زينب فوقعت في نفسه ، ووقع في نفس زينب أنها وقعت في نفس النبي صلى الله عليه وسلم وذلك لما جاء يطلب زيدا ، فجاء زيد فأخبرته بذلك ، فوقع في نفس زيد أن يطلقها . وقال ابن عباس : وتخفي في نفسك الحب لها . وتخشى الناس أي تستحييهم .

وقيل : تخاف وتكره لائمة المسلمين لو قلت طلقها ، ويقولون أمر رجلا بطلاق امرأته ثم نكحها حين طلقها . والله أحق أن تخشاه في كل الأحوال . وقيل والله أحق أن تستحي منه ، ولا تأمر زيدا بإمساك زوجته بعد أن أعلمك الله أنها ستكون زوجتك ، فعاتبه الله على جميع هذا . وروي عن علي بن الحسين : أن النبي صلى الله عليه وسلم كان قد أوحى الله تعالى إليه أن زيدا يطلق زينب ، وأنه يتزوجها بتزويج الله إياها ، فلما تشكى زيد للنبي صلى الله عليه وسلم خلق زينب ، وأنها لا تطيعه ، وأعلمه أنه يريد طلاقها ، قال له رسول الله صلى الله عليه وسلم على جهة الأدب والوصية : اتق الله في قولك وأمسك عليك زوجك وهو يعلم أنه سيفارقها ويتزوجها ، وهذا هو الذي أخفى في نفسه ، ولم يرد أن يأمره بالطلاق لما علم أنه سيتزوجها ، وخشي رسول الله صلى الله عليه وسلم أن يلحقه قول من الناس في أن يتزوج زينب بعد زيد ، وهو مولاه ، وقد أمره بطلاقها ، فعاتبه الله تعالى على هذا القدر من أن خشي الناس في شيء قد أباحه الله له ، بأن قال : أمسك مع علمه بأنه يطلق . وأعلمه أن الله أحق بالخشية ، أي في كل حال . قال علماؤنا رحمة الله عليهم : وهذا القول أحسن ما قيل في تأويل هذه الآية ، وهو الذي عليه أهل التحقيق من المفسرين والعلماء الراسخين ، كالزهري والقاضي بكر بن العلاء القشيري ، والقاضي أبي بكر ابن العربي وغيرهم . والمراد بقوله تعالى : وتخشى الناس إنما هو إرجاف المنافقين بأنه نهى عن تزويج نساء الأبناء وتزوج بزوجة ابنه . فأما ما روي أن النبي صلى الله عليه وسلم هوي زينب امرأة زيد - وربما أطلق بعض المجان لفظ عشق - فهذا إنما يصدر عن جاهل بعصمة النبي صلى الله عليه وسلم عن مثل هذا ، أو مستخف بحرمته . قال الترمذي الحكيم في نوادر الأصول ، وأسند إلى علي بن الحسين قوله : فعلي بن الحسين جاء بهذا من خزانة العلم جوهرا من الجواهر ، ودرا من الدرر ، أنه إنما عتب الله عليه في أنه قد أعلمه أن ستكون هذه من أزواجك ، فكيف قال بعد ذلك لزيد : أمسك عليك زوجك وأخذتك خشية الناس أن يقولوا : تزوج امرأة ابنه ، والله أحق أن تخشاه . وقال النحاس : قال بعض العلماء : ليس هذا من النبي صلى الله عليه وسلم خطيئة ، ألا ترى أنه لم يؤمر بالتوبة ولا بالاستغفار منه . وقد يكون الشيء ليس بخطيئة إلا أن غيره أحسن منه ، وأخفى ذلك في نفسه خشية أن يفتتن الناس .

الثانية : قال ابن العربي : فإن قيل لأي معنى قال له : أمسك عليك زوجك وقد أخبره الله أنها زوجه . قلنا : أراد أن يختبر منه ما لم يعلمه الله من رغبته فيها أو رغبته عنها ، فأبدى له زيد من النفرة عنها والكراهة فيها ما لم يكن علمه منه في أمرها . فإن قيل : كيف يأمره بالتمسك بها وقد علم أن الفراق لا بد منه ؟ وهذا تناقض . قلنا : بل هو صحيح للمقاصد الصحيحة ، لإقامة الحجة ومعرفة العاقبة ، ألا ترى أن الله تعالى يأمر العبد بالإيمان وقد علم أنه لا يؤمن ، فليس في مخالفة متعلق الأمر لمتعلق العلم ما يمنع من الأمر به عقلا وحكما . وهذا من نفيس العلم فتيقنوه وتقبلوه . وقوله : ( واتق الله ) أي في طلاقها ، فلا تطلقها . وأراد نهي تنزيه لا نهي تحريم ؛ لأن الأولى ألا يطلق . وقيل : اتق الله فلا تذمها بالنسبة إلى الكبر وأذى الزوج . ( وتخفي في نفسك ) قيل : تعلق قلبه . وقيل : مفارقة زيد إياها . وقيل : علمه بأن زيدا سيطلقها ؛ لأن الله قد أعلمه بذلك .

الثالثة : روي عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال لزيد : ما أجد في نفسي أوثق منك فاخطب زينب علي . قال : فذهبت ووليتها ظهري توقيرا للنبي صلى الله عليه وسلم ، وخطبتها ففرحت وقالت : ما أنا بصانعة شيئا حتى أوامر ربي ، فقامت إلى مسجدها ونزل القرآن ، فتزوجها النبي صلى الله عليه وسلم ودخل بها .

قلت : معنى هذا الحديث ثابت في الصحيح . وترجم له النسائي ( صلاة المرأة إذا خطبت واستخارتها ربها ) روى الأئمة - واللفظ لمسلم - عن أنس قال : لما انقضت عدة زينب قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لزيد : فاذكرها علي قال : فانطلق زيد حتى أتاها وهي تخمر عجينها . قال : فلما رأيتها عظمت في صدري ، حتى ما أستطيع أن أنظر إليها ، أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ذكرها فوليتها ظهري ، ونكصت على عقبي ، فقلت : يا زينب ، أرسل رسول الله صلى الله عليه وسلم يذكرك ، قالت ، : ما أنا بصانعة شيئا حتى أوامر ربي ، فقامت إلى مسجدها ونزل القرآن . وجاء رسول الله صلى الله عليه وسلم فدخل عليها بغير إذن . قال : فقال ولقد رأيتنا أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أطعمنا الخبز واللحم حين امتد النهار . . الحديث . في رواية ( حتى تركوه ) . وفي رواية عن أنس أيضا قال : ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم أولم على امرأة من نسائه ما أولم على زينب ، فإنه ذبح شاة . قال علماؤنا : فقوله عليه السلام لزيد : فاذكرها علي أي اخطبها ، كما بينه الحديث الأول . وهذا امتحان لزيد واختبار له ، حتى يظهر صبره وانقياده وطوعه .

قلت : وقد يستنبط من هذا أن يقول الإنسان لصاحبه : اخطب علي فلانة ، لزوجه المطلقة منه ، ولا حرج في ذلك . والله أعلم .

وفي تفسير البيضاوي6/354

وروى سفيان بن عيينة عن علي بن زيد بن جدعان قال : سألني علي بن الحسين زين العابدين ما يقول الحسن في قوله : ( وتخفي في نفسك ما الله مبديه وتخشى الناس والله أحق أن تخشاه ) ؟ قلت : يقول لما جاء زيد إلى النبي - صلى الله عليه وسلم - فقال : يا نبي الله إني أريد أن أطلق زينب فأعجبه ذلك ، فقال : أمسك عليك زوجك واتق الله ، فقال علي بن الحسين : ليس كذلك ، كان الله تعالى قد أعلمه أنها ستكون من أزواجه وأن زيدا سيطلقها ، فلما جاء زيد وقال : إني أريد أن أطلقها قال له : أمسك عليك زوجك ، فعاتبه الله وقال : لم قلت : أمسك عليك زوجك ، وقد أعلمتك أنها ستكون من أزواجك ؟ [ ص: 356 ] وهذا هو الأولى والأليق بحال الأنبياء وهو مطابق للتلاوة لأن الله علم أنه يبدي ويظهر ما أخفاه ولم يظهر غير تزويجها منه فقال : " زوجناكها " فلو كان الذي أضمره رسول الله - صلى الله عليه وسلم - محبتها أو إرادة طلاقها لكان يظهر ذلك لأنه لا يجوز أن يخبر أنه يظهره ثم يكتمه فلا يظهره ، فدل على أنه إنما عوتب على إخفاء ما أعلمه الله أنها ستكون زوجة له ، وإنما أخفاه استحياء أن يقول لزيد : التي تحتك وفي نكاحك ستكون امرأتي ، وهذا قول حسن مرض ، وإن كان القول الآخر وهو أنه أخفى محبتها أو نكاحها لو طلقها لا يقدح في حال الأنبياء ، لأن العبد غير ملوم على ما يقع في قلبه في مثل هذه الأشياء ما لم يقصد فيه المآثم ، لأن الود وميل النفس من طبع البشر

وفي تفسير الكبير

...................

- وإذ منصوب باذكر تقول للذي أنعم الله عليه بالإسلام وأنعمت عليه بالإعتاق وهو زيد بن حارثة كان من سبي الجاهلية اشتراه رسول الله - صلى الله عليه وسلم - قبل البعثة وأعتقه وتبناه أمسك عليك زوجك واتق الله في أمر طلاقها وتخفي في نفسك ما الله مبديه مظهره من محبتها، وأن لو فارقها زيد تزوجتها وتخشى الناس أن يقولوا تزوج زوجة ابنه والله أحق أن تخشاه في كل شيء وتزوجها ولا عليك من قول الناس ثم طلقها زيد وانقضت عدتها قال تعالى: فلما قضى زيد منها وطرا حاجة زوجناكها فدخل عليها النبي - صلى الله عليه وسلم - بغير إذن وأشبع المسلمين خبزا ولحما لكي لا يكون على المؤمنين حرج في أزواج أدعيائهم إذا قضوا منهن وطرا وكان أمر الله مقضيه مفعولا تفسير الحاليه 1/424

وفي تفسير الطبري

.وذلك أن زينب بنت جحش فيما ذكر رآها رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم فأعجبته، وهي في حبال مولاه، فألقِي في نفس زيد كراهتها لما علم الله مما وقع في نفس نبيه ما وقع، فأراد فراقها، فذكر ذلك لرسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم زيد، فقال له رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ) وهو صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم يحب أن تكون قد بانت منه لينكحها(وَاتَّقِ اللَّهَ) وخف الله في الواجب له عليك في زوجتك ( وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ ) يقول: وتخفي في نفسك محبة فراقه إياها لتتزوجها إن هو فارقها، والله مبد ما تخفي في نفسك من ذلك ( وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ ) يقول تعالى ذكره: وتخاف أن يقول الناس: أمر رجلا بطلاق امرأته ونكحها حين طلقها، والله أحق أن تخشاه من الناس.

وبنحو الذي قلنا في ذلك قال أهل التأويل.

* ذكر من قال ذلك:

حدثنا بشر، قال: ثنا يزيد، قال: ثنا سعيد، عن قتادة (وَإذْ تَقُولُ لِلَّذِي أنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ) وهو زيد أنعم الله عليه بالإسلام (وَأنْعَمْتَ عَلَيْهِ) أعتقه رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ) قال: وكان يخفي في نفسه ودَّ أنه طلقها. قال الحسن: ما أنـزلت عليه آية كانت أشد عليه منها؛ قوله (وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ) ولو كان نبي الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم كاتما شيئا من الوحي لكتمها( وَتَخْشَى &; 20-274 &; النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ ) قال: خشِي نبي الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم مقالة الناس.

حدثني يونس، قال: أخبرنا ابن وهب، قال: قال ابن زيد: كان النبي صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قد زوج زيد بن حارثة زينب بنت جحش، ابنة عمته، فخرج رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم يومًا يريده وعلى الباب ستر من شعر، فرفعت الريح الستر فانكشف، وهي في حجرتها حاسرة، فوقع إعجابها في قلب النبي صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم، فلما وقع ذلك كرِّهت إلى الآخر، فجاء فقال: يا رسول الله إني أريد أن أفارق صاحبتي، قال: ما ذاك، أرابك منها شيء؟ " قال: لا والله ما رابني منها شيء يا رسول الله، ولا رأيت إلا خيرًا، فقال له رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم: أمسك عليك زوجك واتق الله، فذلك قول الله تعالى ( وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ ) تخفي في نفسك إن فارقها تزوجتها.

حدثني محمد بن موسى الجرشي، قال: ثنا حماد بن زيد، عن ثابت، عن أَبي حمزة قال: نـزلت هذه الآية ( وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ ) في زينب بنت جحش.

حدثنا خلاد بن أسلم، قال: ثنا سفيان بن عيينة، عن علي بن زيد بن جدعان، عن علي بن حسين قال: كان الله تبارك وتعالى أعلم نبيه صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم أن زينب ستكون من أزواجه، فلما أتاه زيد يشكوها، قال: اتق الله وأمسك عليك زوجك، قال الله: ( وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ ) .

حدثني إسحاق بن شاهين، قال: ثنا داود، عن عامر، عن عائشة، قالت: لو كتم رسول الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّم شيئا مما أوحي إليه من كتاب الله لكتم ( وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ ) . طبري